Medicines Shortage

သောက်သုံးနေသော ဆေးဝါးများစာရင်းပြုစုခြင်း

• သင့်ဆေးများ၏ အမည်၊ ပမာဏ (သောက်သုံးရမည့်ပမာဏ)၊ အသုံးပြုရသည့်အကြောင်းရင်း (ဥပမာ- ဆီးချို၊ သွေးတိုး၊ ဝက်ရူးပြန်) တို့ကို ရေးမှတ်ထားပါ။
• ဤစာရင်းကို သင့်အိတ် သို့မဟုတ် ပိုက်ဆံအိတ်တွင် အမြဲထားပါ
• ဖြစ်နိုင်လျှင် ဆေးညွှန်း သို့မဟုတ် ဆေးဘူးအညွှန်းကို ဓာတ်ပုံရိုက်ထားပါ

အရေးကြီးသည့်အကြောင်းရင်း:
အရေးပေါ်အခြေအနေတွင် ဆေးစာရင်း (သို့) ဆေးအညွှန်းဓာတ်ပုံရှိခြင်းက ဆရာဝန်များအား သင့်လိုအပ်ချက်ကို နားလည်စေပါသည် (ဆေးပျောက်နေစေကာမူ သို့မဟုတ် အမည်မမှတ်မိတော့လျှင်ပင်)။ ပုံမှန်သောက်နေကျဆေးမရှိပါက အစားထိုးရန်လည်း ပိုမိုလွယ်ကူစေပါသည်။ .

ဆေးဝါးရှာဖွေရန် အကြံပြုချက်များ

• ပထမဦးစွာ ပိတ်မသွားသေးသော ဒေသခံဆေးဆိုင်/ဆေးရုံများကို စစ်ဆေးပါ
• မရှိပါက ဤနေရာများတွင် မေးမြန်းပါ: ကျန်းမာရေးစင်တာ၊ မိုဘိုင်းလ်ဆေးခန်း၊ အကူအညီပေးရေးစခန်းများ ရပ်ကွင်းအဖွဲ့များ၊ ဘာသာရေးဌာနများ သို့မဟုတ် အပိုဆေးဝါးရှိနိုင်သည့် အိမ်နီးချင်းများ.
• အဓိကပါဝင်ပစ္စည်း (active ingredient) နှင့် ပမာဏတူပါက မတူညီသောဆေးအမှတ်တံဆိပ်ကို ဘေးကင်းစွာအသုံးပြုနိုင်ပါသည်

ဥပမာ: ပါရာစီတမော (Paracetamol) သည် မည်သည့်အမှတ်တံဆိပ်ဖြစ်ဖြစ် အာနိသင်တူညီသည်

ဆေးအမှတ်တံဆိပ်ဘေးကင်းစွာပြောင်းလဲအသုံးပြုနည်း  

သင့်ပုံမှန်ဆေးမရှိပါက အခြားအမှတ်တံဆိပ်ကို အသုံးပြုနိုင်ပါသည် — သို့သော် ဤအချက် ၂ ချက်တူညီရမည်:

1. အဓိကပါဝင်ပစ္စည်း (Active Ingredient)
   ဆေး၏အဓိကအာနိသင်ပေးသော ဓာတုပစ္စည်းအမည်
   👉 ဆေးဘူးအညွှန်းတွင် သေးငယ်သောစာလုံးများဖြင့်ပါရှိ (ဥပမာ- paracetamol, amoxicillin)
2. ပမာဏ (Dose/Strength)
   တစ်လုံးစီတွင်ပါဝင်သော ဆေးပမာဏ
   👉 ဂဏန်းဖြင့်ဖော်ပြထား (ဥပမာ- 500 mg သို့မဟုတ် 5 mg/ml)

ဥပမာ:

သင် ပုံမှန်သောက်နေကျဆေးမှာ Panadol 500mg ဖြစ်ပါက Tylenol 500mg ကိုလည်း အစားထိုးသောက်သုံးနိုင်ပါသည် — အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် နှစ်မျိုးစလုံးတွင် paracetamol 500mg ပါဝင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

သတိပြုရန်: ဆေးအမည်နှင့်ပမာဏကို အတည်ပြုရန် ဆေးဝါးကျွမ်းကျင်သူ၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း သို့မဟုတ် အညွှန်းဖတ်နိုင်သူတစ်ဦးဦးကို အကူအညီတောင်းပါ။

အစားထိုးသုံးနိုင်သော ဘေးကင်းသည့်ဆေးရှိမရှိ မေးမြန်းပါ

• သင့်ပုံမှန်ဆေးမရှိပါက ဆရာဝန်/ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများက အလားတူအာနိသင်ရှိသော အခြားဆေးတစ်မျိုး အကြံပြုနိုင်သည်
• ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ အသစ်သောဆေးကို မစတင်သောက်ပါနှင့်  
• သတိပြုရန်  : ဆေးနှစ်မျိုးတွင် မီလီဂရမ် (mg) ပမာဏတူညီနေခြင်းသည် အာနိသင်တူညီသည်ဟု မဆိုလိုပါ။ ဆေးအမျိုးအစားကွဲပါက ပမာဏတူညီသော်လည်း အာနိသင်အမျိုးမျိုးရှိနိုင်ပါသည်။ ဆေး၏အမည်နှင့် ပါဝင်ပမာဏကို အမြဲတမ်းစစ်ဆေးပါ။ မသေချာပါက ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတစ်ဦးဦးကို မေးမြန်းပါ။
• ဆေးပညာရှင်နှင့် မတိုင်ပင်ဘဲ သူစိမ်းများ၏ဆေး (သို့) အမည်မသိဆေးများကို "အလားတူဆေး"ဟုဆိုစေကာမူ မသောက်ပါနှင့်

ဆေးဝါးမျှဝေသုံးစွဲခြင်း

• ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ ညွှန်ကြားချက်မရှိဘဲ ဆေးမျှဝေခြင်းကို ရှောင်ပါ
• အချို့ဆေးများသည် မှားယွင်းစွာသောက်မိပါက (အထူးသဖြင့် ကလေးများ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်များ၊ အခြားရောဂါရှိသူများတွင်) ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး၊ ဓာတ်မတည့်မှုများ ဖြစ်စေနိုင်သည်  
• အရေးပေါ်အခြေအနေတွင် ဆေးမျှဝေရမည်ဆိုပါက, ထိုသူ၏ ပုံမှန်သောက်ဆေးနှင့်ကိုက်ညီမှု (အမည်နှင့်ပမာဏတူ) ရှိမရှိ စစ်ဆေးပါ , ဆရာဝန်/ဆေးဝါးကျွမ်းကျင်သူ/အကူအညီစခန်းများထံ အမြန်ဆုံးအကြံဉာဏ်ရယူပါ

ရက်လွန်ဆေးဝါးများ အသုံးပြုခြင်း

အရေးကြီးဆေးဝါးများ ကုန်သွားပြီး ဆေးဆိုင်၊ ဆေးခန်းမရှိပါက ရက်လွန်ဆေးအချို့သည် မသောက်ဘဲနေခြင်းထက် ပိုကောင်းနိုင်သည် — သို့သော် နောက်ဆုံးရွေးချယ်မှုအဖြစ်သာ သုံးပါ။

ရက်လွန်ဆေးများ၏ အန္တရာယ်များ

• အာနိသင်လျော့နည်းခြင်း — ကုသမှုအကျိုးမရှိနိုင်ပါ
• ဘက်တီးရီးယားပေါက်ပွားနိုင်ခြင်း - (အထူးသဖြင့် အရည်/မျက်စဥ်းဆေးများ)
• တိကျသောပမာဏလိုအပ်သည့်ဆေးများ (ဥပမာ - အင်ဆူလင်၊ နှလုံးဆေး) အတွက် အန္တရာယ်ရှိနိုင်

အခြားရွေးချယ်စရာမရှိပါက:

• ရက်အနည်းငယ်သာလွန်ပြီး အေးပြီး ခြောက်သွေ့စွာသိုလှောင်ထားသော အောက်ပါဆေးပြားများကို အရေးပေါ်အခြေအနေတွင် သုံးနိုင်ပါသည်:
  • ပါရာစီတမော (Paracetamol) / အိုင်ဗျူပရိုဖန် (Ibuprofen)
  • ဓာတ်မတည့်မှုကျဆေး (Antihistamines)
  • ချောင်းဆိုး/အအေးမိဆေးများ
  • အက်စ်ပရင် (Aspirin) (အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးအနေဖြင့်သာ)

သတိပြုရန် - မသုံးသင့်သောအခြေအနေများ ❌ ဆေးပြားများ အရောင်ပြောင်းနေ၊ စေးကပ်နေ၊ ကျိုးနေပါက ❌ အရည်ဆေးများ မှုန်နေ၊ အနံ့ဆိုးနေ၊ အပူဒဏ်ခံထားရပါက ❌ မူလထုပ်ပိုးမှု ပျက်စီးနေပါက

အန္တရာယ်များသောဆေးများ

⚠️ ဤဆေးများသည် ရက်လွန်ပါက အာနိသင်လျော့နိုင်ပြီး သင့်ရောဂါကို ထိရောက်စွာမထိန်းနိုင်တော့ပေ။ ထို့အပြင် ညစ်ညမ်းမှု၊ ပိုးဝင်ခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်းထန်ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ ဖြစ်နိုင်သည်။

ဤအပိုင်းသည် သင့်အနေဖြင့် ဘေးကင်းသောရွေးချယ်စရာမရှိသည့်အခါ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေရန် သိထားသင့်သည့် အန္တရာယ်များကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားပါသည်။

ဤဆေးများသည် ရက်လွန်ပါက အာနိသင်လျော့နိုင်ပြီးဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ ဖြစ်နိုင်သည်။​:

• အင်ဆူလင် (Insulin) – အအေးခံထားရန် လိုအပ်သည် အဝါရောင်၊ နှစ်ခြမ်းကွဲနေ၊ အစိုင်အခဲပါနေပါက မသုံးပါနှင့် ပုံမှန်ပုံစံရှိသော်လည်း သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းနိုင်စွမ်းလျော့နိုင်သည်
• EpiPen –ပြင်းထန်ဓာတ်မတည့်မှုတွင် အလုပ်မဖြစ်နိုင်ပါ အရေးပေါ်သုံးပြီးနောက် ဆေးကုသမှုချက်ချင်းခံယူပါ
• Inhalers အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆေးများ  – ပန်းနာရင်ကြပ်တက်ချိန်တွင် လေပြွန်များကို ပြည့်ဝစွာမဖွင့်ပေးနိုင်ပါ
• Nitroglycerin – ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း/နှလုံးတိုက်ခိုက်မှုကို မကာကွယ်နိုင်တော့ပါ
• Antibioticsပဋိဇီဝဆေးများ  – ပိုးဝင်ခြင်းကို အပြည့်အဝမတိုက်ထုတ်နိုင်တော့ပါ
• အတက်ကျဆေး၊ သိုင်းရွိုက်ဆေး၊ နှလုံးဆေးများ  – ပမာဏတိကျမှုလိုအပ်သောဆေးများ — ရက်လွန်ပါက ရောဂါထိန်းချုပ်နိုင်မှုလျော့နိုင်သည်
• မျက်စဥ်းဆေး/နားဆေးနှင့် အရည်ဆေးများ – ဘက်တီးရီးယားပေါက်နိုင်ပြီး ပိုးဝင်စေနိုင်သည်

ရက်လွန်ဆေးကိုသာ လက်ဝယ်ရှိပါက (နောက်ဆုံးရွေးချယ်မှုအဖြစ်)

• အီပီပင် (EpiPen) သို့မဟုတ် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆေး (Inhaler) ကို အရေးပေါ်အခြေအနေမျိုးတွင်သာ သုံးပါ
• ပဋိဇီဝဆေး (Antibiotics) ကို ယခင်က ဆရာဝန်ညွှန်ကြားထားသည့်ဆေးဖြစ်မှသာ သုံးပါ
• Seek medical help as soon as possible

ဘေးကင်းစွာအသုံးပြုနည်း

• မူလဘူးအခွံအတွင်း၊ အေးပြီးခြောက်သွေ့သောနေရာ၊ နေရောင်မထိုးသောနေရာတွင် သိမ်းဆည်းပါ
• ရေချိုးခန်း သို့မဟုတ် အပူများသည့်ားတွင် မထားပါနှင့်
• အရည်ထက် ဆေးပြားကို ဦးစားပေးရွေးချယ်ပါ
• အရောင်၊ အနံ့ကို အမြဲစစ်ဆေးပါ

( အချက်အလက်များရယူထားသော အရင်းအမြစ်: Cleveland Clinic, University Hospitals, Providence Health) 

ဆေးဝါးချွေတာခြင်း (ဘေးကင်းမှသာ)

ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်ဖြင့် ဆေးပမာဏကို ယာယီလျှော့ခြင်း သို့မဟုတ် အခြားဆေးသို့ပြောင်းခြင်းများ ပြုလုပ်နိုင်သည်

• ပမာဏမလျှော့ပါနှင့် : 
• • အင်ဆူလင် (Insulin)
  • ပဋိဇီဝဆေးများ (Antibiotics)
  • အတက်ကျဆေး
  • နှလုံးဆေးများ
• ကုသမှုအကျိုးပျက်စီးနိုင်
• ညွှန်ကြားချက်မရှိဘဲ ဆေးရပ်မထားပါနှင့် ဆေးနည်းနေပါက ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းနှင့်တိုင်ပင်ပါ — ဘေးကင်းစွာ ညှိနှိုင်းပေးနိုင်သည်

ဆေးဝါးများကို ဘေးကင်းစွာသိမ်းဆည်းနည်း

• သန့်ရှင်း၊ ခြောက်သွေ့၊ အေးမြသောနေရာတွင် ထားပါ
• ပလပ်စတစ်ဘူး၊ ရေလုံအိတ် (ziplock) သို့မဟုတ် အဝတ်အိတ်ဖြင့် ထုပ်ပါ
• ကလေး၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် အပူရှိန်မှ ဝေးရာတွင်ထားပါ
• ရက်လွန်နီးသောဆေးကို အရင်သုံးပါ (ရက်စွဲစစ်နိုင်ပါက)

အရေးပေါ်ဆေးကုသမှုလိုအပ်သည့် အခြေအနေများ

အောက်ပါလက္ခဏာများရှိပါက ချက်ချင်းအကူအညီရယူပါ

• တက်ခြင်း၊ ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊ အသက်ရှူကြပ်ခြင်း
• သွေးတွင်းသကြားဓာတ်အလွန်မြင့်/နိမ့်ခြင်း
• လှုပ်ရှားမရ၊ အစာမစားနိုင်၊ အရည်မသောက်နိုင်ခြင်း
• ဆေးရပ်ပြီးနောက် ရောဂါပိုဆိုးလာခြင်း
• ကလေး သို့မဟုတ် သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် ပြင်းထန်သောရောဂါရှိပြီး ဆေးမရှိခြင်း