ဆီးအိမ်ကင်ဆာ (Bladder Cancer)

လက္ခဏာများ

ဆီးအိမ်ကင်ဆာရဲ့ အဖြစ်များတဲ့ရောဂါလက္ခဏာမှာ ဆီးထဲမှာ သွေးပါခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဆီးထဲမှာ သွေးပါခြင်းကို "haematuria" လို့ခေါ်ပြီး နာကျင်မှုမရှိဘဲဖြစ်ပေါ်တတ်ပါတယ်။ သင်၏ ဆီးထဲမှာ သွေးကြောင်းသဏ္ဌာန်မြင်ရနိုင်သည်၊ သို့မဟုတ် သွေးကြောင့် ဆီးအရောင် မဲလာနိုင်သည်။ သွေးများသည် မကြာခဏမမြင်သာဘဲ ဖြစ်ပေါ်တတ်ပြီး ပေါ်လိုက်ပျောက်လိုက်ဖြစ်သွားတတ်သည်။

ဆီးအိမ်ကင်ဆာရဲ့အဖြစ်နည်းတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများမှာ:

• မကြာခဏ ဆီးသွားချင်ခြင်း
• ဆီးမထိန်းနိုင်ခြင်း
• ဆီးသွားစဥ် ပူစပ်ပူလောင်ဖြစ်ခြင်း

ဆီးအိမ်ကင်ဆာဟာ နောက်တစ်ဆင့်သို့ ရောက်ပြီး တခြားအစိတ်အပိုင်းများကို ပျံ့နှံ့လာပါက:

• ဆီးခုံနာကျင်ခြင်း
• အရိုးနာခြင်း
• ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း

• ခြေထောက်တွေ ရောင်ခြင်း
  

ဖြစ်ပွားရသောအကြောင်းအရင်း

ဆီးအိမ်ကင်ဆာသည် ဆီးအိမ်၏ ဆဲလ်များတွင် ဖြစ်ပေါ်လာသော ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သည်။ ၎င်းသည် အချို့သောဓာတု ဓာတ် များနှင့် ဆက်နွယ်မှုရှိပြီး ဖြစ်ပေါ်မှုရဲ့ အကြောင်းကို အမြဲမသိရနိုင်ပါ။

အန္တရာယ်တိုးစေသောအကြောင်းရင်းများ

ဆီးအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အကြောင်းအရာများစွာ ရှိပြီး အဓိကအကြောင်းအရင်းများမှာ

 ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း

ဆေးလိပ်မှာပါတဲ့ ဆေးရွက်ကြီးမှာကင်ဆာဖြစ်စေတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းပါဝင်နေတာကြောင့် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းက ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းအရင်းဖြစ်ပါတယ်။

သင်သည် အများနှင့်အတူ ဆေးလိပ်သောက်ခဲ့ပါက၊ ဤဓာတ် များသည် သွေးကြောထဲ သို့ ဝင်ရောက်လာပြီး ကျောက်ကပ်ကနေစစ်ထုတ်ပြီ' ဆီးထဲကိုပါသွားပါသည်။ ဆီးအိမ်ကနေ ကင်ဆာဖြစ်စေတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းများကို အမြဲလိုလိုထိတွေ့ပြီး ဆီးအိမ်ရှိ ဆဲလ်များကို ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်စေပြီး ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်စေပါတယ်။

ဆေးလိပ်သောက်သော လူအများစုအတွက် ဆီးအိမ်ကင်ဆာရောက်ရှိမှု၏ ၃ ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဆေးလိပ်သောက်သူများသည် မသောက်သူများထက် ဆီးအိမ်ကင်ဆာရောက်ရှိရန် ၄ဆပိုများပါသည်။

ဓာတုပစ္စည်းများဖြင့် ထိတွေ့ခြင်း

ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ရတဲ့ ဒုတိယအကြောင်းအရင်းကဓာတုပစ္စည်းများဖြင့် ထိတွေ့တာပါ။ ယခင်သုတေသနများအရ၊ ဤကိစ္စသည် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ဖြစ်နိုင်သည်။

ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုကို မြင့်စေသော ဓာတ် များတွင်:

• aniline dyes
• 2-Naphthylamine
• 4-Aminobiphenyl
• xenylamine
• benzidine
• o-toluidine

ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်မားစေသည့် အလုပ်အကိုင်များတွင် အောက်ဖော်ပြပါ စက်မှုလုပ်ငန်းများနှင့် ဆက်နွယ်သော အလုပ်များပါဝင်နိုင်သည်:

• ဆိုးဆေးများ
• အထည်အလိပ်များ
• ရာဘာ
• ရောင်ခြည်များ
• ပလတ်စတစ်များ
• သားရေအရောင်ဆိုးခြင်းစတဲ့ စက်ရုံအလုပ်ရုံများတွင်ရေရှည်ထိတွေ့ပါက ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

စက်မှုဆိုင်ရာနဲ့ မပက်သက်တဲ့ အလုပ်များမှလည်း ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုကို မြင့်စေသည့် အလုပ်များရှိသည်။ ဤအလုပ်များတွင် တက္ကစီ သို့မဟုတ် ဘတ်စ်ကားမောင်းသူများပါဝင်သည်။၎င်းတို့သည် ဒီဇယ်ဓာတ် ငွေ့များနှင့် ထိတွေ့နေရသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

ဆီးအိမ်ကင်ဆာနှင့် အလုပ်အကိုင်များတွင် ဆက်နွယ်မှုကို 1950-1960 ခုနှစ်များတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။

သို့သော် ဤဓာတုဓာတ်ငွေ့ များသည် ယနေ့တွင် ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုနှင့် ဆက်နွယ်နေသည်၊ နှစ်ရှည်လများထိတွေ့ပြီးအနှစ်၃၀ လောက်ကြာပြီးမှ စတင်ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါတယ်။

အခြားအန္တရာယ်များ

ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားရန် အန္တရာယ်ကို တိုးတက်စေသော အခြားအကြောင်းအရာများတွင်

• ဆီးအိမ်နားတစ်ဝိုက် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့်ကုသခြင်း
• ယခင် အချို့သော ကင်ဆာများအတွက် ဆေးဝါးများဖြင့် ကုသမှု
• ဆီးချိုရှိခြင်း
• ဆီးပိုက်ကိုကာလကြာရှည်စွာတပ်ထားရခြင်း(indwelling catheter)
• ဆီးပိုးမကြာခဏဝင်ခြင်း
• ကာလကြာဆီးကျောက်တည်ခြင်း
• ကပ်ပါးရောဂါဖြစ်တစ်ခုဖြစ်သော schistosomiasis (bilharzia) ကိုမကုသခြင်း

ဆီးအိမ်ကင်ဆာ ဘယ်လိုပျံ့နှံလဲ

ဆီးအိမ်ကင်ဆာသည် အများအားဖြင့် ဆီးအိမ်နံရံမှာရှိတဲ့ ဆဲလ်တွေကနေစပါတယ်။ တချို့ တွေမှာဆိုရင် ဆီးအိမ်ရဲ့ ကြွက်သားများကိုပါပျံ့နှံ့သွားပါတယ်။

ဆီးအိမ်ကင်ဆာသည် တခြားကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများတွင် ပျံ့နှံ့လာပါက ၎င်းကို "metastatic bladder cancer" ဟု ခေါ်သည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ဆီးအိမ်ကင်ဆာ ရှိသော လက္ခဏာများ၊ ဥပမာ သင့်ရဲ့အသည်းထဲတွင် သွေး (haematuria) ရှိပါက၊ သင်သည် ဆရာဝန်ကို တွေ့ဖို့ အကြံပြုသည်။ဆရာဝန်သည် သင့်ရဲ့ လက္ခဏာများ၊ မိသားစုသမိုင်းနှင့် ဆီးအိတမ်ကင်ဆာ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သော အကြောင်းအရာများ (ဥပမာ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း) ရှိပါသလားဆိုသည့် အကြောင်းများကို မေးမြန်းနိုင်သည်။

တချို့သော အခါများတွင် ဆီးစမ်းသပ်မှု (urinalysis) တစ်ခုတောင်းနိုင်ပြီး၊ ၎င်းကို စမ်းသပ်ရန် ဓာတ်ခွဲခန်း (laboratory) သို့ ပို့ပါမည်။စမ်းသပ်မှုသည် သွေး၊ ဘက်တီးရီးယား (bacteria) သို့မဟုတ် abnormal cells (ကွဲပြားသော ဆဲလ်များ) ရှိခြင်းကို စစ်ဆေးနိုင်သည်။

ဆရာဝန်သည် rectum နှင့် vagina ကိုလည်းစစ်ဆေးနိုင်ပြီး၊ ဆီးအိတ်ကင်ဆာသည် rectum တွင်အကြိတ်အလုံးလေးများကို ဖြစ်စေပါသည်။

ဆရာဝန်သည် ဆီးအိမ်ကင်ဆာ ရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းပါက၊ သင်ကို ဆေးရုံတွင် ဆက်လက်စစ်ဆေးရန် ညွှန်းလိမ့်မည်။

စစ်ဆေးမှုများနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ

တချို့သော ဆေးရုံများတွင် ဆီးထဲတွင် သွေးပါသော (haematuria) လူနာများအတွက် ဆီးလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ အထူးကုရှိသည်။

Cystoscopy

ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်သည်ဟုယူဆလျှင် သင်သည် အရင်ဆုံး cystoscopy ကို လုပ်ဖို့ အကြံပြုခံရပါမည်။

အထူးပြုဆရာဝန်သည် သင့်ဆီးလမ်းကြောင်းအတွင်းကို စစ်ဆေးရန်ကင်မရာနှင့် မီးလှိုင်းပါရှိသော ကြိုး (cystoscope) တစ်လုံးကို သင့် urethra မှ တဆင့် ရှာဖွေရန် လုပ်ဆောင်ပါလိမ့်မည်။

Cystoscopy ကို လုပ်ဆောင်မည့်အခါတွင်၊ ဒဏ်ရာမခံစားရဖို့ local anaesthetic gel ကို သင့် urethra တွင် လိမ်းပါသည်။ ဤသည် cystoscope ကို urethra ထဲသို့ လွယ်ကူစွာ လွှတ်သွားရန် ကူညီပေးသည်။

ဤလုပ်ငန်းစဉ်သည် များအား ၅ မိနစ်ခန့် ကြာမြင့်ပါသည်။

Imaging scans

အထူးကုဆရာဝန်သည် သင့်၏ ဆီးအိမ်ကို ပိုမိုအသေးစိတ် ကြည့်ရှုရန် CT scan သို့မဟုတ် MRI scan စစ်ဆေးရန် အကြံပြုနိုင်သည်။

Intravenous (IV) urogram ကိုလည်း ဆီးအိမ်ကင်ဆာ ဆေးကုသခြင်းမလုပ်မီ သို့မဟုတ် အပြီးတွင် သင့်၏ ဆီးလမ်းကြောင်းစနစ်အား ကြည့်ပေးရန် အသုံးပြုနိုင်သည်။

ဤလုပ်ငန်းစဉ်တွင်၊ အရောင် (dye) ကို သင့်သွေးထဲသို့ ထိုးထည့်ပြီး၊ X-ray များကို အသုံးပြု၍ သင့်ဆီးလမ်းကြောင်းစနစ်ထဲမှ အရောင်ကို ဘယ်လိုဖြတ်သွားသည်ကို လေ့လာပါသည်။

Transurethral resection of a bladder tumour (TURBT)

Cystoscopy ပြုလုပ်ရာတွင် သင့်ဆီးအိမ်တွင် မူမမှန်မှုများ (abnormalities) ရှာဖွေတွေ့ရှိပါက၊ TURBT ဟုခေါ်သော လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဆောင်ရွက်ရန် အကြံပြုခံရပါမည်။ ဤလုပ်ငန်းစဉ်သည်ပုံမှန်မဟုတ်သော တစ်ရှူးစများကို ဖယ်ရှားပြီး ကင်ဆာရှိမရှိကို စမ်းသပ်ရန် (biopsy) အတွက် ဖြစ်သည်။

TURBT ကို မေ့ဆေးgeneral anaesthesia ဖြင့် ဆောင်ရွက်သည်။

တခါတလေ သင့်ဆီးအိမ်၏ အသားစ (muscle wall) ရဲ့ နမူနာ (sample) ကိုလည်း ယူပါသည်။ ကင်ဆာက သက်ရောက်ခဲ့မိခဲ့သလားကို စစ်ဆေးရန် ဤလုပ်ငန်းစဉ်သည် ပထမဆုံး biopsy အတွင်း ၆ ပတ်အတွင်း ခွဲစိတ်ရန် အထူးလုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်နိုင်သည်။

လုပ်ငန်းစဉ်ပြီးဆုံးပါက သင့်ကို chemotherapy ပေးရန် အကြံပြုခံရမည်။ ဖယ်ရှားခဲ့သော ဆဲလ်များသည် ကင်ဆာဖြစ်ပါက ဆီးအိမ်ကင်ဆာ ပြန်လည်ပေါ်ထွန်းမှုကို ကာကွယ်ရန် ကူညီနိုင်ပါသည်။

အဆင့်နှင့် အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်း (Staging and Grading)

ဤစစ်ဆေးမှုများပြီးဆုံးသည့်အခါ၊ သင်ကို ကင်ဆာ၏ အဆင့်နှင့် အဆင့်သတ်မှတ်ချက်ကို ပြောပြရန် သင့်အား မဖြစ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်း သည် ကင်ဆာရဲ့ ကွာဟမှုကို တိုင်းတာခြင်းဖြစ်သည်။ အဆင့်နိမ့်လျှင်သေးငယ်ပြီး ဆေးကုသမှုအောင်မြင်မှုအခွင့်အလမ်းပိုများပါသည်။

အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်း သည် ကင်ဆာ၏ ကွာဟမှုဖြစ်နိုင်မှုကို တိုင်းတာခြင်းဖြစ်သည်။ ကင်ဆာ၏ အဆင့်ကို G1 မှ G3 အထိ အမှတ်စနစ်ကို အသုံးပြု၍ ဖေါ်ပြသည်။ အဆင့်မြင့်ကင်ဆာများသည် အဆင့်နိမ့်ကင်ဆာများထက် ပိုမိုပျံ့နှံ့နိုင်ပါသည်။

ဆီးအိမ်ကင်ဆာအတွက် အသုံးပြုသော အဆင့်သတ်မှတ်စနစ်ကို TNM system ဟု ခေါ်သည်၊ ၎င်းတွင်:

• T သည် ကင်ဆာသည် ဆီးအိမ်ထဲတွင် ဘယ်လောက်အထိ ကြီးထွားခဲ့သည်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။
• N သည် ကင်ဆာသည် များလှသော lymph nodes များသိုဘယ်လောက်ပျံ့နှံ့သည်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။
• M သည် ကင်ဆာသည် ကိုယ်၏ခန္ဓာကိုယ်အခြားအစိတ်အပိုင်းများသို့ပျံ့နှံ့မှုရှိမရှိကိုပြသည်။

T အဆင့်များ

T အဆင့်သတ်မှတ်စနစ်ကို အောက်ပါအတိုင်း ဖြည့်စွက်ပါသည်:

• TIS သို့မဟုတ် CIS (carcinoma in situ) – ဆီးအိမ်အတွင်းမှ အလွန်မတည်ငြိမ်သည့် အဆင့်မြင့်ကင်ဆာ။
• Ta – ကင်ဆာသည် ဆီးအိမ်အတွင်းရှိ အတွင်းဘက်ဖြစ် သော အလွှာတွင် ရှိနေပါသည်။
• T1 – ကင်ဆာဆဲလ်များသည် ဆီးအိမ်အတွင်းရှိ အလွှာကို ကျော်လွှားပြီး connective tissue ထဲသို့ ကြီးထွားရန် စတင်ပါသည်။

T1 အဆင့်အထိရှိသော ဆီးအိမ်ကင်ဆာကို ရောဂါလွယ်ကူ (early bladder cancer) သို့မဟုတ် မျိုးစုံဖက်ထွင်းမရှိသော ဆီးအိမ်ကင်ဆာ (non-muscle-invasive bladder cancer) ဟု ခေါ်သည်။

ကင်ဆာသည် ထိုထက် ကြီးထွားခဲ့ပါက၊ ၎င်းကို muscle-invasive bladder cancer ဟု ခေါ်ပြီး အဆင့်အောက်ပါအတိုင်း အမျိုးအစားခွဲခြားပါသည်:

• T2 – ကင်ဆာသည် တွယ်ဆက်တစ်ရှူးကို ကျော်လွှား၍ ဆီးအိမ်ရဲ့ ကြွက်သားထဲသို့ ကြီးထွားသည်။
• T3 –ကင်ဆာသည် ကြွက်သားကို ကျော်လွှား၍အဆီ ရှိသော အဆင့်များသို့ ကြီးထွားသည်။

T3 အဆင့်ထက် ကြီးထွားလာပါက၊ ၎င်းကို advanced bladder cancer ဟု ခေါ်ပြီး အဆင့်သတ်မှတ်ချက်သည်:

• T4 – ကင်ဆာသည် ဆီးအိမ်အပြင်သို့ ရောက်၍ အခြားကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ များသို့ ရောက်ရှိသည်။

N အဆင့်များ

N အဆင့်သတ်မှတ်စနစ်ကို အောက်ပါအတိုင်း ဖြည့်စွက်ပါသည်:

• N0 –  lymph nodes များတွင် ကင်ဆာဆဲလ်များ မရှိပါ။
• N1 –  pelvic lymph nodes တစ်ခုတည်းတွင် ကင်ဆာဆဲလ်များ ရှိသည်။
• N2 – pelvic lymph nodes နှစ်ခု သို့မဟုတ် ထို့ထက်များတွင် ကင်ဆာဆဲလ်များ ရှိသည်။
• N3 – pelvic lymph nodes (common iliac nodes) မှာ ကင်ဆာဆဲလ်များ ရှိသည်။

Mအဆင့်များ

M စနစ်တွင် သာမန်တစ်ခုကို ရွေးချယ်ရန် နှစ်ခုသာ ရှိသည်:

• M0 –  ကင်ဆာသည် အခြားအင်္ဂါများသို့ မပျံ့နှံ့ပါ။

• M1 – ကင်ဆာသည် အခြားအင်္ဂါများသို့ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်၊ ဥပမာ အရိုးများ၊ အဆုတ် သို့မဟုတ် အသည်း။
  

ကုသမှု

ဆီးအိမ်ကင်ဆာ၏ ဆေးကုသမှုရွေးချယ်စရာများသည် ကင်ဆာရဲ့ အဆင့်တိုးတက်မှုအပေါ်တွင် မူတည်ပါသည်။

ဆေးကုသမှုများသည် အကြိုအဆင့်ကင်ဆာ, ကြွက်သားတွင်းထိမဖောက်ထွင်းသော ဆီးအိမ်ကင်ဆာနှင့် အဆင့်မြင့် muscle-invasive bladder cancer ကြွက်သားတွင်းထိဖောက်ထွင်းသောသော ဆီးအိမ်ကင်ဆာ) များအတွက် မတူညီနိုင်ပါ။

ဆရာဝန်နှင့်ပြသ ရန်အချိန်

သင်၏ဆီးတွင် သွေးပါပါက – ဆရာဝန်နှင့် ပြသရမည်၊ ဖြစ်လိုက်ပျောက်လိုက်ဖြစ်နေရင်တောင် အကြောင်းရင်းကို စစ်ဆေးဖို့လိုပါတယ်။

ဆီးတွင် သွေးပါခြင်းသည် သင်သည် ဆီးအိမ်ကင်ဆာရှိသည်ဟု မဆိုလိုပါ။ အခြားသော နာကျင်မှုများ၊ ဖြစ်နိုင်သော အကြောင်းအရင်းများမှာ:

• ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း (UTIs)၊ သို့မဟုတ် cystitis
• ကျောက်ကပ်ပိုးဝင်ခြင်း (kidney infection)
• ကျောက်ကပ်ကျောက်တည်ခြင်း(kidney stones)
• non-gonococcal urethritis

• သုတ်ရည်ဂလင်းprostate gland"ကြီးခြင်း