နာတာရှည်အဆုတ်လမ်းကြောင်းပိတ်ဆို့ရောဂါ (Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD))

Symptoms

 နာတာရှည်အဆုတ်ရောဂါ (COPD) သည် အသက်ရှူရန် ပိုမိုခက်ခဲစေသော်လည်း၊ အတော်လေးနှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ဖြည်းဖြည်းချင်းတိုးတက်လာပြီး စတင်ချိန်တွင် ရောဂါ ရှိနေကြောင်း မသိနိုင်ပဲ ဖြစ်တတ်သည်။COPD ရှိသော လူအများစုသည် အသက် ၄၀ ကျော် သို့မဟုတ် ၅၀ နောက်ပိုင်းအရွယ်တွင်သာ သိသာသော ရောဂါလက္ခဏာများ ရှိလာကြသည်။

COPD ရဲ့ တွေ့ရတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများမှာ:

• အသက်ရှူကြပ်ခြင်း – စတင်ချိန်တွင် အားကစားလုပ်ရာမှာသာ ဖြစ်တတ်ပြီး တခါတရံ ညနက်စောစောအချိန်မှာ အသက်ရှူကြပ်ပြီး နိုးထလာတတ်သည်
• ဆက်တိုက်ဖြစ်သော ရင်ကျပ်ချောင်းဆိုးခြင်း – သလိပ် (Phlegm) ပါဝင်ပြီး အချိန်ကြာကြာ မပျောက်နိုင်သော ချောင်းဆိုးခြင်း။
• ရင်ဘတ်ပိုင်း တွင်ကူးစက်ရောဂါပိုး ခဏခဏဖြစ်ခြင်း
• အဆက်မပြတ် ရင်ခေါင်းမှ အသံရှူလျှင် အသံထွက်နေခြင်း

ရောဂါလက္ခဏာများသည် အချိန်ကြာသည်နှင့်အမျှဖြည်းဖြည်းချင်း ဆိုးလာပြီး နေ့စဉ်အလုပ်လုပ်နိုင်စွမ်းကို ပိုမိုခက်ခဲစေတတ်သော်လည်း၊ ဆေးကုသမှုများက ရောဂါဆိုးရွားမှုကိုနှေးကွေးစေနိုင်ပါသည်။

တခါတရံ ရောဂါလက္ခဏာများသည် အလျင်အမြန် ဆိုးဝါးလာသော ကာလများ ရှိတတ်ပြီး ၎င်းကို " (flare-up or exacerbation) ဟု ခေါ်ပါသည်။ ဂဃနဏ ဆိုးလာသော ကာလများသည် တစ်နှစ်လျှင် အကြိမ်အနည်းငယ်ဖြစ်တတ်ပြီး၊ အထူးသဖြင့် ဆောင်းတွင်းကာလတွင် ကြုံတွေ့နိုင်သည်။

အခြားလက္ခဏာများ

တွေ့ရနည်းသော COPD ရဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများမှာ :

• ကိုယ်အလေးချိန် လျော့နည်းခြင်း
• ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း
• ကိုယ်အတွင်း ရေသိမ်းဆည်းမှုကြောင့် ခြေထောက်များဖော ရောင်ခြင်း (oedema)
• ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်းနှင့် ချောင်းဆိုးလျှင်သွေးပါခြင်း" သတိပေးချက် – ရင်ဘတ်ကိုက်ခြင်းနှင့် သွေးပါသောချောင်းဆိုးခြင်းသည် သက်ဆိုင်သော အခြားရောဂါများ (ဥပမာ - ရင်ဘတ်ပိုးဝင်ရောဂါ သို့မဟုတ် အဆုတ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြင်း) ၏ လက္ခဏာများဖြစ်နိုင်ပါသည်။

ဒီလို ပိုပြီးစိုးရိမ်ဖွယ်ရာ ရောဂါလက္ခဏာများသည် COPD ရဲ့ နောက်ဆုံးအဆင့်သို့ ရောက်ရှိသောအချိန်မှသာ အများအားဖြင့် တွေ့ရှိရတတ်ပါသည်။

Causes

Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) happens when the lungs and airways become damaged and inflamed.

It's usually associated with long-term exposure to harmful substances such as cigarette smoke.

Risk Factors

ဒီအပိုဒ်တွင် နာတာရှည်လေပြွန်ကျဥ်းရောဂါ (COPD) ဖြစ်ပွားနိုင်စေရန် သင့်ရဲ့အန္တရာယ်ကို တိုးမြှင့်စေနိုင်သော အရာများကို ဆွေးနွေးထားသည်။

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် COPD ရောဂါ၏ အဓိကဖြစ်စေသောအကြောင်းရင်းဖြစ်ပြီး ၁၀ခု မှာ ၉ ခုခန့်အတွက် တာဝန်ရှိသည်ဟု ယူဆကြသည်။

ဆေးလိပ်ငွေ့ထဲတွင်ပါဝင်သော အန္တရာယ်ရှိသောဓာတုများသည် အဆုတ်နှင့် လေပြွန်နံရံများကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေနိုင်သည်။ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကို ရပ်တန့်ခြင်းဖြင့် COPD ရောဂါ ပိုဆိုးမလာစေရန် ကူညီနိုင်သည်။ 

အချို့သော သုတေသနများအရ အခြားသူများ၏ ဆေးလိပ်ငွေ့ (အခြားသူ၏ဆေးလိပ်ငွေ့) ကလည်း COPD ရောဂါဖြစ်နိုင်ချေကို တိုးမြှင့်စေနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

အလုပ်လုပ်နေစဉ် မီးခိုးနှင့် ဖုန်မှုန်များ

အလုပ်နေရာတွင် သက်ဆိုင်ရာ ဖုန်မှုန်နှင့် ဓာတုများထိတွေ့မှုကြောင့် အဆုတ်များ ထိခိုက်ပျက်စီးနိုင်ပြီး COPD ရောဂါ ဖြစ်နိုင်ချေကို တိုးမြှင့်စေနိုင်သည်။

COPD ရောဂါနှင့် ဆက်စပ်ပြီး ထိတွေ့မှုရှိနိုင်သောပစ္စည်းများမှ:

• ကဒ်မီယမ် ဖုန်မှုန်နှင့် မီးခိုး
• ဆန်နှင့် ဂျုံမှုှုဖုန်
• ဆီလီကာဖုန်
• သံဖွဲ့မီးခိုးwelding fumes
• အိုက်ဆိုဆိုက်ယာနိတ်များ
• ကျောက်မီးသွေးဖုန်

အလုပ်နေရာတွင် ဖုန်မှုန် သို့မဟုတ် မီးခိုးများကို ရှူရှိုက်ရခြင်းနှင့် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းတို့ကို ပေါင်းစပ်မှုရှိလျှင် COPD ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုမိုမြင့်မားသည်။

Air pollution

Exposure to air pollution over a long period can affect how well the lungs work and some research suggests it could increase your risk of COPD.

But the link between air pollution and COPD is not conclusive and research is continuing.

Genetics

You're more likely to develop COPD if you smoke and have a close relative with the condition, which suggests some people's genes might make them more vulnerable to the condition.

People with alpha-1-antitrypsin deficiency can go on to develop COPD. Alpha-1-antitrypsin is a substance that protects your lungs. Without it, the lungs are more vulnerable to damage.

People who have an alpha-1-antitrypsin deficiency usually develop COPD at a younger age – particularly if they smoke.

Diagnosis

To help them diagnose COPD, a GP may:

• ask you about your symptoms
• examine your chest and listen to your breathing using a stethoscope
• ask whether you smoke or used to smoke
• calculate your body mass index (BMI) using your weight and height
• ask if you have a family history of lung problems
• They may also do, or arrange for you to have, a breathing test called spirometry, plus other related tests of the lungs and airways.

Spirometry

A spirometry test can help show how well your lungs are working.

You'll be asked to breathe into a machine called a spirometer after inhaling a medicine called a bronchodilator, which helps widen your airways.

The spirometer takes 2 measurements: the volume of air you can breathe out in a second, and the total amount of air you breathe out. You may be asked to breathe out a few times to get a consistent reading.

The readings are compared with normal results for your age, which can show if your airways are obstructed.

Chest X-ray

A chest X-ray can be used to look for problems in the lungs that can cause similar symptoms to COPD.

Problems that can be shown by an X-ray include chest infections and lung cancer, although these do not always show.

Blood tests

A blood test can show other conditions that can cause similar symptoms to COPD, such as a low iron level (anaemia) and a high concentration of red blood cells in your blood (erythrocytosis).

Sometimes a blood test may also be done to see if you have alpha-1-antitrypsin deficiency. This is a rare genetic problem that increases your risk of COPD.

Further tests

Sometimes more tests may be needed to confirm the diagnosis or determine the severity of your COPD.

This will help you and your doctor plan your treatment.

These tests may include:

• an electrocardiogram (ECG) – a test that measures the electrical activity of the heart
• an echocardiogram – an ultrasound scan of the heart
• a peak flow test – a breathing test that measures how fast you can blow air out of your lungs, which can help rule out asthma
• a blood oxygen test – a peg-like device is attached to your finger to measure the level of oxygen in your blood
• a CT (computed tomography) scan – a detailed scan that can help identify any problems in your lungs

• a phlegm sample – a sample of your phlegm (spit) may be tested to check for signs of a chest infection
  

Treatment Options

There's currently no cure for chronic obstructive pulmonary disease (COPD), but treatment can help slow the progression of the condition and control the symptoms.

Treatments include:

• stopping smoking – if you have COPD and you smoke, this is the most important thing you can do
• inhalers and tablets – to help make breathing easier
• pulmonary rehabilitation – a specialised programme of exercise and education
• surgery or a lung transplant – although this is only an option for a very small number of people

A doctor will discuss the various treatment options with you.

When To See A Doctor

GP ကို ပြသရန် COPD ရဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများ အမြဲဖြစ်နေသလို ထင်ရပါက၊ အထူးသဖြင့် သင့်အသက် ၃၅ နှစ်ကျော်ပြီး ဆေးလိပ်သောက်နေသော်လည်းကောင်း၊ ရပ်ထားပြီဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ GP ဆရာဝန်ကို ဆက်သွယ်ပြသရန် လိုအပ်ပါသည်။

တူညီသည့် ရောဂါလက္ခဏာများကိုဖြစ်စေသည့် ရောဂါများ အဆုတ်ရဲ့ရောဂါလက္ခဏာများသည် အခြားရောဂါများဖြစ်သော - Asthma (ရင်ကြပ်ရောဂါ) Bronchiectasis (အဆုတ်လေပြွန်ချဲ့ကျယ်ခြင်း) Anaemia (သွေးအားနည်းခြင်း) Heart failure (နှလုံးစွမ်းဆောင်ရည်ကျဆင်းခြင်း) တို့နှင့် ဆင်တူစေတတ်သည့်အတွက် ရောဂါအခြေအနေကို သိရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ ရှင်းလင်းစစ်ဆေးမှု ရိုးရှင်းသော ရှူသွင်းရှူထွက် စမ်းသပ်မှု (simple breathing test) က သင့်တွင် COPDရှိမရှိကို စစ်ဆေးပေးနိုင်ပါသည်။