နို့သကြားမချေဖျက်နိုင်ခြင်း (Lactose Intolerance)

လက္ခဏာများ

Lactose intolerance ၏ လက္ခဏာများသည်, lactose ပါဝင်သည့် အစားအစာ သို့မဟုတ် အဖျော်ယမကာကို စားသောက်ပြီးနောက် မိနစ်အနည်းငယ်ကြာသည်နှင့် အချိန်အနည်းငယ် အတွင်း အစပြုလာနိုင်ပါသည်။

ဖြစ်လေ့ရှိသော လက္ခဏာများမှာ:

• ဗိုက်အောင့်ခြင်း သို့မဟုတ် မအီမသာဖြစ်ခြင်း
• လေပွခြင်း
• လေလည်ခြင်း
• ဝမ်းသွားခြင်း သို့မဟုတ် ဝမ်းချုပ်ခြင်း
• နေထိုင်မကောင်း ခံစားရခြင်း သို့မဟုတ် ပျို့အန်ခြင်း

ဒါ့အပြင်, အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရှိနေနိုင်သော လက္ခဏာများမှာ - နှင်းခူ (eczema), ခေါင်းကိုက်ခြင်း (headaches), အဆစ်နာခြင်း (joint pain), ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း(feeling tired) နှင့် အာရုံစူးစိုက်ရန် ခက်ခဲခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။

Lactose ပါဝင်သည့် အစားအစာများ

Lactose သည် နွားနို့, ဆိတ်နို့, သိုးနို့တို့ကဲ့သို့ နို့ထွက်ပစ္စည်းများ (dairy products) တွင် ပါဝင်သည်။

နို့ထွက်ပစ္စည်းများတွင်:

• နို့ (milk)
• ထောပတ် (butter)
• ချိစ် (cheese)
• ခရင်မ် (cream)
• ဒိန်ချဥ် (yoghurt)
• ရေခဲမုန့် (ice cream)

ပြင်ဆင်ထားသော အစားအစာများထဲတွင်လည်း lactose ပါဝင်နိုင်သည်, အထူးသဖြင့်:

• အုတ်ဂျုံ (cereals)
• ပေါင်မုန့်, ကိတ်မုန့်,ဘီစကစ်များ (baked foods like bread, crackers, cakes, biscuits, and pastry)
• အချဉ်ရည်များ (sauces and salad dressings)

• ပရိုတင်းအမှုန့် (diet and protein shakes
  

ဖြစ်ပွားရသောအကြောင်းအရင်း

Lactose intolerance ၏ အမြင့်ဆုံးဖြစ်စေသော အကြောင်းမှာ, ကိုယ်ခန္ဓာတွင်း lactase ဟုခေါ်သည့် အင်ဇိုင်း (enzyme) လုံလောက်စွာ မထုတ်လွှတ်နိုင်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ Lactase သည် lactose ကိုကြေဖျက်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

Lactose intolerance သည် ဘယ်အသက်အရွယ်မှာမဆို အစပြုနိုင်ပြီး၊ အောက်ဖော်ပြပါ အခြေအနေများကြောင့်လည်း ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်

• အူလမ်းကြောင်းရောဂါများ (inflammatory bowel disease) နှင့် Coeliac ရောဂါကဲ့သို့သော ရောဂါများ
• အူလမ်းကြောင်းတွင် ပိုးဝင်ခြင်း
• အူလမ်းကြောင်း ခွဲစိတ်ခြင်း
• အူလမ်းကြောင်းတွင် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း

အချို့သော ကလေးငယ်များတွင်, ကလေးကိုယ်ခန္ဓာသည် လုံလောက်စွာ ဖွံ့ဖြိုးမလာသေးသောကြောင့်, lactase ကိုချေဖျက်နိုင်စွမ်းမရှိဘူးဖြစ်တတ်ပါသည်၊ သို့သော် ကလေး ကြီးပြင်းလာတာနဲ့အမျှ ပိုမိုတိုးတက်လာတတ်ပါသည်။

အချို့သောလူများမှာ lactase လုံးဝ ထုတ်လွှတ်နိုင်ခြင်းမရှိသော်လည်း, ထိုကဲ့သို့သောအခြေအနေမှာ အလွန်ရှားပါးပါသည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ဆရာဝန်က သင် lactose မချေဖျက်နိုင်သော ရောဂါရှိသည်ဟု သံသယရှိလျှင်, အောက်ပါ အရာများ ပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုနိုင်ပါသည်:

• lactoseလုံးဝမပါဝင်တဲ့ အစားအစာများကိုရှောင်ရှားခြင်း (lactose elimination diet) ကို လိုက်နာရန်, သင် lactose ပါဝင်သည့် အစားအစာများ စားသုံးခြင်းကို ရပ်ထားပြီး သင့်ရောဂါလက္ခဏာများ တိုးတက်လာမလား စောင့်ကြည့်ရပါမည်။
• သွေးစစ်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်း (blood tests)
• Hydrogen စစ်ခြင်း (hydrogen breath test) ပြုလုပ်ခြင်း - သင့်အသက်ရှူ လိုက်တဲ့ အခါ hydrogen ဓာတ်ငွေ့ကိုတိုင်းတာခြင်းဖြင့်, lactose ကို ချေဖျက်နိုင်စွမ်းကောင်း၊ မကောင်းကို သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။

သင့်ရောဂါလက္ခဏာများ ပြင်းထန်နေပြီး တိုးတက်မှုမရှိပါက, အစာအိမ်မှန်ပြောင်း ကြည့်ရန် လိုအပ်နိုင်ပါသည်။ ဤနည်းလမ်းသည် ပိုက်တူပုံစံ သေးငယ်၍ ပါးလွှာသော အလျားလိုက်ပြွန်ကို သင့်ရဲ့ ပါးစပ်မှ တဆင့် ဝင်ရောက်စေပြီး အစာအိမ်အထိ ရောက်စေခြင်းဖြစ်သည်။ သင့်အူပိုင်းမှ သေးငယ်သော ကန့်ကွက်မှုနည်းဆဲလ် အနည်းငယ်ကို ထုတ်ယူပြီး စမ်းသပ်ရန် အသုံးပြုနိုင်သည်။

စမ်းသပ်မှုမစခင်, နာကျင်မှုများ သက်သာစေရန် painkillers များကို ပေးသွားမည်ဖြစ်ပြီး, စိတ်အနားယူစေသော ဆေးsedative များလည်း သင့်အားပေးသွားနိုင်ပါသည်။

ကုသမှု

Lactose မကြေဖျက်နိုင်သော ရောဂါရှိသူအများစုတွင်, lactose ပါဝင်သည့် အစားအစာများ စားသုံးမှုကို လျှော့ချခြင်း (or) ထိုအစားအစာများကို လုံးဝ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာများကို ကာကွယ်နိုင်ပါသည်။

သင့်ကလေး lactose မကြေဖျက်နိုင်ဟု သံသယရှိပါက, ၎င်းတို့၏ အစားအစာမှ နို့ထွက်ပစ္စည်းများ (dairy products) ကို ထုတ်ပယ်ရန် မစဉ်းစားမီ, GP ထံ သွားရောက်ပြသပါ။

lactase ဖြည့်စွက်ဆေး (lactase supplement) ကို lactose ပါဝင်သည့် အစားအစာ သို့မဟုတ်, အဖျော်ယမကာများကို စားသုံးရန် မတိုင်မီ သောက်သုံးခြင်းဖြင့် လူအချို့တွင် လက္ခဏာများကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါသည်။

လူအချို့တွင်, lactose မကြေဖျက်နိုင်ခြင်းသည် နောက်ခံကျန်းမာရေးပြဿနာတစ်ခု (ဥပမာ - coeliac disease) ကြောင့် ဖြစ်လာပါသည်။ နောက်ခံရောဂါအကြောင်းအရင်းကို ကုသခြင်းဖြင့်, ထိုရောဂါကိုလည်း သက်သာစေနိုင်ပါသည်။

ဆရာဝန်နှင့်ပြသ ရန်အချိန်

သင့်တွင် Lactose မကြေဖျက်နိုင်သော ရောဂါလက္ခဏာများရှိပြီး၊ အောက်ပါအခြေအနေများရှိပါက GP ထံသို့ ပြသပါ။:

• ရောဂါလက္ခဏာများသည် မကြာခဏ ပြန်လာပြီး အစားအစာ စားပြီးတိုင်း ဖြစ်ပေါ်နေပါက
• သင့်ရဲ့ ဝမ်းထွက်စဉ် သေချာမဟုတ်သော ပြောင်းလဲမှုများကို တွေ့ရပါက၊ ဥပမာ- ဝမ်းအရည်သွားခြင်း (loose stools)၊ သို့မဟုတ် ဝမ်းချုပ်ခြင်း ၃ ပတ်ကြာပြီဖြစ်နေပါက
• ဝမ်းထဲတွင် သွေးတွေ့ရပါက ၃ ပတ်ကြာပြီဖြစ်ပါက
• လေပွခြင်းနှင့် အင်မတန် နာကျင်မှုကို ၃ ပတ် ကြာဖြစ်နေပါက

• ကိုယ်အလေးချိန် လျော့ကျနေပါက