ပါးချိတ်ရောင်ရောဂါ (Mumps)

လက္ခဏာများ

ပါးချိတ်ရောင်ရောဂါဖြစ်ပြီဆိုရင် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ပြီး ၁၂ ရက်ကနေ ၂၅ ရက် အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာပြပါတယ်။

တံတွေးဂလင်းရောင်ရမ်းတာ ပါးချိတ်ရောင်ခြင်းရဲ့ အဓိက လက္ခဏာပါ။ မျက်နှာတစ်ခြမ်းစီအတွက် နားရွက်အနောက်နဲ့အရှေ့မှာ တံတွေးဂလင်းသုံးစုံစီ ရှိပါတယ်။

တစ်ခါတစ်ရံ နှစ်ဖက်လုံးမှာ ရှိတဲ့ တံတွေးဂလင်းများရောင်ရမ်းနိုင်သလို တစ်ခြမ်းတည်းမှာလည်းရောင်ရမ်းနိုင်ပါတယ်။ ရောင်ရမ်းနာကျင်တာ,အစာမျိုရခက်တာ တွေဖြစ်ပါတယ်။

တံတွေးဂလင်းတွေမရောင်ခင် မှာဖြစ်တတ်တဲ့ လက္ခဏာတွေကတော့-:

• ခေါင်းကိုက်ခြင်း
• အဆစ်အမြစ်များကိုက်ခဲခြင်း
• နေထိုင်မကောင်းဖြစ်ခြင်း
• အာခြောက်ခြင်း
• ဗိုက်အောင့်ခြင်း
• ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း
• အစာစားချင်စိတ်မရှိခြင်း
• ကိုယ်ပူချိန်မြင့်မားခြင်း

တချို့သူတွေမှာတော့ လက္ခဏာထင်ထင်ရှားမပြတာမျိုးလည်းရှိပါတယ်။

ဖြစ်ပွားရသောအကြောင်းအရင်း

Mumps သည် ပါရာမီဆိုဗိုင်းရပ်စ်မျိုးနွယ် ဟုခေါ်သည့် mumps ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ဤဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများသည် အထူးသဖြင့် ကလေးများတွင် ကူးစက်ရောဂါဖြစ်လေ့ရှိသော ကူးစက်ရောဂါရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်း (နှာခေါင်း၊ ပါးစပ်နှင့် လည်ချောင်း) မှ မျက်နှာ၏ နှစ်ဖက်စလုံးတွင် တွေ့ရှိရသော တံတွေးထုတ်လုပ်သော ဂလင်းများ)ဆီသို့ ရွေ့လျားသွားသည်။ ယင်းက ဂလင်းများ ကြီးထွားလာစေသည်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် ဦးနှောက်နှင့် ကျောရိုးကို ကာကွယ်ပေးသည့် ဦးနှောက်အရည် (CSF) ထဲသို့လည်း ဝင်ရောက်နိုင်သည်။ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး စီအက်စ်အက်ဖ် သို့ ဝင်ရောက်ပြီးသည်နှင့် သင့်ဦးနှောက်၊ ပန်ကရိယ၊ အမျိုးသားများတွင်) နှင့် သားအိမ်အစရှိသည့် အခြားအစိတ်အပိုင်းများသို့ ပျံ့နှံ့သွားနိုင်သည်။

ဘယ်လိုပျံ့နှံ့လဲ

Mumps သည် လေကနေတစ်ဆင့်ပျံ့နှံ့နိုင် သော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတစ်ခုဖြစ်ပြီး:

• ရောဂါကူးစက်ခံရသူတစ်ဦးသည် ချောင်းဆိုးခြင်း၊ နှာချေခြင်းလုပ်လိုက်တဲ့ အခါ တံတွေးကနေတစ်ဆင့် အခြားသူတစ်ဦး အသက်ရှူလိုက်တဲ့ အခါ လေထဲမှာရှိတဲ့ အမှုန်အမွှားလေးတွေကိုပါရျူရှိုက်မိပြီး ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။
• ရောဂါကူးစက်ခံရသူတစ်ဦးသည် နှာခေါင်း သို့မဟုတ် ပါးစပ်ကို တို့ထိပြီးနောက် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို တံခါးလက်ကိုင် သို့မဟုတ် အလုပ်မျက်နှာပြင်ကဲ့သို့သော အရာဝတ္ထုတစ်ခုပေါ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းပေးလိုက်သည်။တစ်ယောက်ယောက်က အရာဝတ္ထုကို မကြာမီထိလိုက်ရင် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို သူတို့ရဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းထဲ ပြောင်းပေးနိုင်ပါတယ်
• ကူးစက်ခံရသူတစ်ဦးနှင့် ခွက်များ၊ ခွက်များ၊ ပန်းကန်ပြားများကဲ့သို့သော အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများကို ဝေမျှခြင်း

ပါးချိတ်ရောင်တဲ့ သူတွေဟာ တံတွေးဂလင်းတွေ မရောင်ခင် ရက်အနည်းငယ်ကနေ ရက်အနည်းငယ်အကြာမှာ ကူးစက်နိုင်ခြေအများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရောဂါလက္ခဏာတွေ ဖြစ်ပေါ်လာပြီးနောက် အလုပ် ဒါမှမဟုတ် ကျောင်းကို ၅ ရက်ကြာ ရှောင်ဖို့ လိုပါတယ်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက် ခံ ရ သော လူ များ က လည်း သိသာထင်ရှား သော ရောဂါ လက္ခဏာမ ရှိ ပဲ တခြားသူတွေကိုကူးစက်နိုင်ပါတယ်။

ကုသမှု

ဗိုင်းရပ်စ်ဖြစ်သောကြောင့် ပဋိဇီဝဆေး/အခြားဆေးများကို မတုန့်ပြန်ပါ။ ရောဂါခံစားရစဉ် နေသာထိုင်သာရှိရန် ရောဂါလက္ခဏာများကိုတော့ ကုသနိုင်ပါတယ်။

တစ်ပတ်ကနေ နှစ်ပတ်အတွင်းသက်သာသွားနိုင်ပါတယ်။

တစ်ချိန်တည်းမှာ အောက်ပါအချက်များကိုလိုက်နာပါ။ 

• အနားများများယူပါ။
• အဖျားကျစေရန် ပါရာစီတမော Ibuprofen ကဲ့သို့ ဆေးများကို ဝယ်သောက်နိုင်ပါတယ်။
• ရေများများသောက်ပါ။ တံတွေးဂလင်းများကို ပိုနာစေသည့် အချဉ်နှင့် အဖျော်ယမကာများကို ရှောင်ပါ။
• ရောင်နေသော ဂလင်းကို ရေခဲကပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။
• ဂလင်းတွေရောင်နေပါက ဝါးစားလျှင်နာနိုင်သောကြောင့် စွတ်ပြုတ်၊ ဒိန်ချဉ်,အာလူးထောင်းတို့ကဲ့သို့ ဝါးရမခက်သော အစာပျော့ပျော့စားပါ။

တစ်ပတ်အတွင်းမသက်သာတာ, ပိုဆိုးလာတာရှိရင် ဆရာဝန်နှင့်ပြသပါ။

ကာကွယ်ရန်အချက်များ

ရောဂါပျံ့ပွားမှု မှ ကာကွယ်ခြင်း

သင်သို့မဟုတ် သင့်ကလေးမှပါးချိတ်ရောင်ရောဂါ (Mumps) ရှိလျှင်၊ အရင်က ရောဂါကူးစက်ခံရသူများနှင့် ကာကွယ်ဆေးထိုးထားခြင်းမရှိသူများသို့ ရောဂါပြန့်စေရန် သေချာစွာကာကွယ်ရန်အရေးကြီးပါသည်။

ရောဂါပျံ့ပွားတာကို ကာကွယ်နိုင်မယ့်နည်းတွေကတော့:

• ရောဂါလက္ခဏာများပြပြီး ၅ရက်အထိ နေအိမ်မှာသာနေပါ။
• လက်ကို ဆပ်ပြာနှင့်ရေဖြင့်သေချာဆေးကြောပါ။

• နှာချေချောင်းဆိုးသည့်အခါတိုင်း တစ်ရှူး ဖြင့်အုပ်ပါ။ တစ်ရှူးကိုစနစ်တကျ စွန့်ပစ်ပါ။
  

ဆရာဝန်နှင့်ပြသ ရန်အချိန်

သင့်ရောဂါလက္ခဏာများသည် ၇ ရက် ကျော်ပြီးနောက် မကောင်းမွန်လာပါက၊ ရုတ်တရက်ဆိုးရွားလာပါက သင့် GP (ဆရာဝန်) ထံ ဆက်သွယ်ပြီး အကြံဉာဏ်ယူပါ။