သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းရောဂါ (Underactive Thyroid (Hypothyroidism))

Symptoms

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း (Hypothyroidism) သည် အခြားရောဂါများနှင့် သက်ဆိုင်သော လက္ခဏာများနှင့် တူသောကြောင့် အလွယ်တကူ အခြားအရာတစ်ခုနဲ့လွဲမှားစွာယူဆနိုင်ပါသည်။

လက္ခဏာများသည် တဖြည်းဖြည်းပေါ်လာပြီး ကာလများစွာအတွင်း ကျန်းမာရေးပြဿနာ ရှိကြောင်း မသိနိုင်ချေ။

အဖြစ်များသော လက္ခဏာများမှာ:

• ပင်ပန်းလွယ်ခြင်း
• အအေးဒဏ်မခံနိုင်ခြင်း
• ကိုယ်အလေးချိန် တက်ခြင်း
• ဝမ်းချုပ်ခြင်း
• စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း
• လှုပ်ရှားမှုနှေး‌ေကွးခြင်း
• ကြွက်သားနာခြင်းနှင့် ကြွက်သားအားနည်းခြင်း
• ကြွက်တက်ခြင်း
• အရေပြားခြောက်ပြီး အဖတ်ကွာခြင်း
• ဆံပင်နှင့် လက်သည်း အားမရှိခြင်း
• လိင်စိတ်နည်းပါးခြင်း
• လက်များနှင့် လက်ချောင်းများမှာ ထုံခြင်း၊ နာကျင်ခြင်း (Carpal Tunnel Syndrome)
• ရာသီမမှန်ခြင်း, ရာသီသွေးဆင်းတာများခြင်း

အသက်ကြီးသူများတွင် မှတ်ဉာဏ်ချို့ယွင်းခြင်းနှင့် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ကလေးများတွင် အရပ်ပမာဏ နှေးကွေးစွာ တိုးတက်ခြင်း ဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ ပုံမှန်ထက်စောပြီး ပျိုရွယ်ဖော်ဝင်ခြင်းများဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။

အထက်ပါ လက္ခဏာများရှိပါက သင့်ဆရာဝန်နှင့် တွေ့ဆုံပြီး သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း ရှိ/မရှိ စစ်ဆေးတိုင်ပင်ရန်လိုအပ်သည်။

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းကို ကုသမှုမပြုပါက

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းကိုမကုသပါက ‌ နောက်ဆက်တွဲရောဂါများဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။

ကုသမှုမခံရပါကဖြစ် ပေါ်လာနိုင်သည့် လက္ခဏာများမှာ:

• အသံသြခြင်း အသံတိမ်ခြင်း
• မျက်နှာဖောင်းခြင်း
• မျက်ခုံးများပါးလာခြင်း
• နှလုံးခုန်နှုန်းနှေးခြင်း
• နားမကြားခြင်း

• သွေးအားနည်းခြင်း
  

Causes

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း (Hypothyroidism) သည် သိုင်းရွိုက်၏ တိုက်ရိုက်ထွက်ရှိသော Thyroxine (T4) ဟော်မုန်းကို လုံလောက်စွာ မထုတ်လုပ်နိုင်သည့်အခြေအနေဖြစ်သည်။

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းဖြစ်စေသော အများဆုံးအကြောင်းရင်းမှာ ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်မှ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းကိုတိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်၊ သို့မဟုတ် သိုင်းရွိုက်ကင်ဆာရောဂါ သို့မဟုတ် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လွန်ခြင်းကြောင့်သိုင်းရွိုက်ဂလင်းပျက်စီးသွားခြင်းဖြစ်သည်။

ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းသည် ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်က သိုင်းရွိုက်ဂလင်းကို တိုက်ခိုက်၍ ပျက်စီးသွားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် သိုင်းရွိုက်ဂလင်းမှ သင့်လျော်သော Thyroxine ဟော်မုန်းမထုတ်လုပ်နိုင်တာကြောင့် လက္ခဏာများ ဖြစ်လာသည်။

Hashimoto's Disease ဟုခေါ်သော အလိုအလျောက် ကိုယ်ခံစွမ်းအားတုံ့ပြန်မှုဆိုင်ရာရောဂါသည် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းကို ဖြစ်စေသည့် အများဆုံး ရောဂါဖြစ်သည်။

Hashimoto's Disease ဖြစ်ပွားရခြင်းအကြောင်းရင်းရှာရန်ခက်ခဲသော်လည်း မိသားစုဆက်တိုက် ပူးတွဲဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်ဆိုင်ရာ အခြားရောဂါများ (ဥပမာ - အမျိုးအစား ၁ ဆီးချိုရောဂါ၊ Vitiligo) နှင့် တွဲဖက်လေ့ရှိသည်။

ယခင်သိုင်းရွိုက်ကုသမှု

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းသည် radioactive iodine therapy ပြုလုပ်ထားပြီး ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးကြောင့်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

သို့ဖြစ်ပါက သိုင်းရွိုက်အလုပ်လွန်ခြင်းသို့မဟုတ် သိုင်းရွိုက်ကင်ဆာရောဂါ ကုသရန် ဤကုသမှုများကို အသုံးပြုလေ့ရှိသည်။

နည်းပါးသော အကြောင်းရင်းများ

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် အိုဒင်းဓာတ်ချို့ယွင်းခြင်းသည် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်လေ့ရှိသည်။

ကလေးတစ်ချို့သည် သန္ဓေတည်နေစဉ်အတွင်း သိုင်းရွိုက်ဂလင်းဖွံ့ဖြိုးမှုမရှိခြင်းကြောင့် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းဖြစ်ပြီး congenital hypothyroidism ဟုခေါ်သည်။ ဤအခြေအနေသည် ကလေးမွေးကတည်းက ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုများအတွင်း တွေ့ရှိခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် Pituitary Gland (အာရုံကြောထိန်းချုပ်သည့် အင်္ဂါ) နှင့် ဆက်စပ်သော ပြဿနာများကြောင့် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။ Pituitary Gland သည် ဦးနှောက်အောက်ခြေတွင်တည်ရှိပြီး သိုင်းရွိုက်ကိုထိန်းချုပ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် Pituitary Gland ပျက်စီးခြင်းသည် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းကို ဖြစ်စေသည်။

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းသည် တစ်ချို့သော ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါများ သို့မဟုတ် အခြားသော ရောဂါများအတွက် အသုံးပြုသော ဆေးဝါးအချို့နှင့်လည်းဆက်စပ်နိုင်သည်၊ ဥပမာ-

• Lithium – စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးပြဿနာများ (ဥပမာ - စိတ်ကျရောဂါ၊ bipolar) ကုသရန် အသုံးပြုသည့် ဆေးဝါး
• Amiodarone – နှလုံးခုန်အဆင်မပြေခြင်း (arrhythmia) ကုသရန် အသုံးပြုသည့် ဆေး
• Interferons – အချို့သော cancer နှင့် hepatitis C ကုသရန် အသုံးပြုသည့် ဆေးအမျိုးအစား

သင်သောက်နေသော ဆေးဝါးများသည် သင့် Thyroid Hormone အဆင့်ကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်ဟု စိုးရိမ်နေပါက ဆရာဝန်နှင့်တိုင်ပင်ပါ။

Diagnosis

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း၏ လက္ခဏာများကို များစွာတွေ့ရှိလျှင် ဆရာဝန်နဲ့အမြန်ဆုံးတွေ့ဆုံရန်အရေးကြီးပါတယ်။

သိုင်းရွိုက်ပေါင်းထုတ်ပေးသော ဟော်မုန်းများ (ဥပမာ T3 နှင့် T4) နည်းပါးခြင်းသည် ကိုယ်ခန္ဓာအတွင်း အဆီများကို လုပ်ဆောင်နည်းကို ပြောင်းလဲစေနိုင်သည်။

ဒါကြောင့် ကျယ်ကြီးတဲ့ရင်ကြားပြုကျပ်ခြင်း (atherosclerosis) နှင့် ကွာလတီကလေးစ (cholesterol) မြင့်မားခြင်းတို့ဖြစ်နိုင်ပြီး လုပ်ဆောင်ခြင်းမကောင်းသည့် နှလုံးရောဂါများဖြစ်စေနိုင်သည်။ ဥပမာ- ရင်ဘက်နာ (angina) နှင့် နှလုံးတုန်ရာဂါ (heart attack) စသဖြင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ထို့ကြောင့် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း၏ လက္ခဏာများကို ခဏခဏ ကြုံလာပါက သွေးစစ်သင့်သလိုရှိပါသည်။

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်စစ်ဆေးမှု

သွေးစစ်ဖြင့် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်ပုံကို တိကျစွာသိနိုင်သည်။

ဤစမ်းသပ်မှုသည် သိုင်းရွိုက်စေခြင်းဟော်မုန်း (TSH) နှင့် Thyroxine (T4) အဆင့်များကို စစ်ဆေးပါသည်။ ဆရာဝန်များက ဤဟော်မုန်းကို 'အခမဲ့ T4' (FT4) ဟုခေါ်ကြသည်။

သွေးထဲတွင် TSH အဆင့်မြင့်ပြီး T4 အဆင့်နိမ့်ပါက သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။

သို့သော် သင့်စမ်းသပ်မှုရလဒ်အရ TSH မြင့်ပြီး T4 ပုံမှန်ရှိပါက သင်နောင်လာမည့်အနာဂတ်တွင် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းဖြစ်နိုင်ခြေရှိပါတယ်။

ထို့ကြောင့် ဆရာဝန်သည် သွေးစမ်းသပ်မှုကို အချိန်ကာလအလိုက် ထပ်မံပြုလုပ်ရန် အကြံပြုနိုင်ပါသည်။

တစ်ခါတလေတော့ T3 ဟော်မုန်းကို စစ်ဆေးသော်လည်း အမြဲမပြုလုပ်ကြပါ။

နည်းပါးတဲ့အခြေအနေမှာ သိုင်းရွိုက်ကိုယ်ခံပေါင်းစစ်ဆေးမှု (thyroid antibody test) ကို Thyroid Function Test ပြီးလျှင် ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ဤစမ်းသပ်မှုသည် Hashimoto's Thyroiditis အဖြစ်မဟုတ်မဖြစ် ရောဂါရှိ/မရှိ သေချာစေရန် ပြုလုပ်ပါသည်

Referral

ဆရာဝန်သည် အောက်ပါအခြေအနေများရှိပါက သင့်အား ဟော်မုန်းစနစ်ဆိုင်ရာကျွမ်းကျင်သူ (Endocrinologist) ထံ ပို့နိုင်ပါသည်-

• အသက် ၁၆နှစ်အောက်
• ကိုယ်ဝန်ရှိနေခြင်း သို့မဟုတ် ကိုယ်ဝန်ယူရန်ကြိုးစားနေသူ
• မွေးဖွားပြီးသည့်အချိန်အတွင်း
• နှလုံးရောဂါကဲ့သို့သော ကျန်းမာရေးပြဿနာရှိနေသောအခြေအနေ

• သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းအဆင့်ကို လျော့ကျစေနိုင်သောဆေးဝါးများ (ဥပမာ - Amiodarone, Lithium) သောက်နေခြင်း
  

Treatment Options

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်း (Hypothyroidism) ကို levothyroxine ဆေးပုံမှန်သောက်ခြင်းဖြင့် ကုသပါတယ်။

Levothyroxine သည် သိုင်းရွိုက်မှ မရရှိသော သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်မှုဟော်မုန်းကို အစားထိုးပေးသည်။

သင့်အား levothyroxine ၏ သင့်လျှော်မှုကို ရောက်ရှိရန် သွေးစစ်မှုများကို ပုံမှန်စစ်ဆေးရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပုံမှန်သို့ရောက်ရှိရန် အချိန်အတန်ကြာ စွဲသောက်ဖု့ိလိုနိုင်ပါတယ်။

သင့်ကို levothyroxine အနည်းဆုံးပမာဏ နှင့် စတင်ပြီး၊ သင်၏ ခန္ဓာကိုယ်က ဘယ်လို တုန့်ပြန်မလဲဆိုတာအပေါ် မှီငြမ်းပြီး တိုးမြှင့်နိုင်ပါသည်။ အချို့သောလူများသည် ဆေးကုသမှုကို စတင်ပြီးနောက် သက်သာမှုကို ခံစားနိုင်သော်လည်း၊ အခြားသူများသည် ပျောက်ကင်းမှုများအတွက် အတော်ကြာချိန်တစ်လျှောက် သက်သာမှုမရနိုင်ပါ။

သင့်သည် သင့်လျှော်မှုကို ရောက်ရှိပြီးသည့် အခါ၊ သင့်ဟော်မုန်းအဆင့်များကို စောင့်ကြည့်ရန် နှစ်စဉ် သွေးစစ်မှုကို ပုံမှန်ပြုလုပ်ရပါမည်။

သင့်တွင် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခက်ခဲမှုရှိသည်ဟု သွေးစစ်မှုများက ပြသပါက၊ သင်တွင်ရောဂါလက္ခဏာ နည်းနည်းပဲရှိတာ ဒါမှမဟုတ်လုံးဝမရှိပါက ဆေးကုသမှုမလိုအပ်ပါ။ ဒီကိစ္စများတွင် GP သည် သင့်ဟော်မုန်းအဆင့်များကို စောင့်ကြည့်ပြီး levothyroxine ကို ရောဂါလက္ခဏာပြလာပါက ပေးနိုင်ပါတယ်။

Levothyroxine ကို သောက်ခြင်း

သင့်အား levothyroxine သောက်ရန်ညွှန်ကြားထားပါက၊ သင်သည် နေ့တိုင်း အချိန်မှန်မှန် သောက်သုံးသင့်သည်။ မနက်ပိုင်းတွင် သောက်သုံးရန် အကြံပြုသည်၊ သို့သော် အချို့သောလူများသည် ညပိုင်းတွင် သောက်သုံးလို့ရပါတယ်။

ဆေး၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုသည် အခြားဆေးများ၊ အစားအစာများ သို့မဟုတ် အားဖြည့်ပစ္စည်းများက သက်ရောက်နိုင်သဖြင့်၊ ဆေးကို ရေဖြင့် သောက်၍ မစာစားခင် မိနစ်၃၀ အလိုတွင်သောက်ပါ။ 30 မိနစ်အထိ စားရန် မလုပ်သင့်ပါ။

သင်သည် ဆေးသောက်ရန်မေ့ပါက၊ သင်၏ ပုံမှန်ချိန်မှ ၂-၃ နာရီအတွင်း သတိရပါက သောက်သုံးပါ။ အဲ့ ထက်နောက်ကျပါက မသောက်ပဲ နောက်တစ်ကြိမ်အတွက်ဆေးကို ပုံမှန်ချိန်တွင် သောက်သုံးပါ၊ ဒါမှမဟုတ် ဆရာဝန်ထံမှ သတိပြုချက်များကို လိုက်နာပါ။

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းသည် တစ်သက်တာဖြစ်တဲ့ ရောဂါအခြေအနေဖြစ်တာကြောင့်ဘဝတစ်လျှောက်လုံး နေ့စဉ် levothyroxine ကို သောက်သုံးရန် လိုအပ်ပါသည်။

If you're prescribed levothyroxine because you have an underactive thyroid, you're entitled to a medical exemption certificate. This means you do not have to pay for your prescriptions. See getting help with prescription costs for more information on this.

Levothyroxine သည်ဟော်မုန်းအစားထို'ဆေးဖြစ်တာကြောင်ံ့ ပုံမှန်အားဖြင့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများမရှိပါ၊ သက်သာမှုများသည် levothyroxineအလွန်အကျွံသောအခါသာ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ဤသည်သည် ချွေးထွက်ခြင်း၊ခေါင်းကိုက်ခြင်း,ဝမ်းလျှောခြင်း ဖျားနာခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေသည်။

သင်သည် levothyroxine ကို သောက်သုံးနေစဉ် လက္ခဏာအသစ်များ ပေါ်လာပါက ဆရာဝန်ထံသို့ ပြောပါ။ သင်၏လက္ခဏာများ ပိုမိုဆိုးခြင်း သို့မဟုတ် ကောင်းမွန်မှုမရှိပါကလည်း သတိပြုပါ။

ပေါင်းစပ်ကုသမှု

levothyroxine နှင့် triiodothyronine (T3) ကို တွဲသုံးခြင်း – သာမန်အခြေအနေများတွင် မသုံးစွဲပါဘူး၊ အကြောင်းမှာ levothyroxine သာသုံးခြင်း (monotherapy) ၏ ထက်မကောင်းကြောင်း အထောက်အထားမလုံလောက်ပါ။

အများအားဖြင့် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်မှုကို လျှော့ချရန် TSH (Thyroid-Stimulating Hormone) ကို လျှော့ချတာက အခြားဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ။ ဤသည်က atrial fibrillation (န၊ osteoporosis နှင့်အရိုးကျိုးလွယ်ခြင်း စသဖြင့် ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။

သို့သော်၊ သိုင်းရွိုက်ကင်ဆာ ဖြစ်တဲ့ သူတွေမှာ ဒီကုသမှု ကို သုံးရနိုင်ပါတယ်

သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းနှင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်

သင့်နှင့် သင့်ကလေး၏ ကျန်းမာရေးအတွက် သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းခြင်းကို သေချာစွာ ကုသခြင်းသည် အရေးပါသည်။

သင်သည် ဆရာဝန်ကို ဆက်သွယ်ပြီး သင်သည် ကလေးဖွားစဉ် သို့မဟုတ် ကလေးဖွားရန် ကြိုးစားနေပါက သိုင်းရွိုက်အလုပ်လုပ်နည်းရှိသည်ဆိုပါက သိရှိရပါမည်။ ၎င်းသည် သင့်ကို အထူးကုသရန်နှင့် သင့်ကလေးဖွားစဉ် စောင့်ကြည့်ရန် ရည်ညွှန်းပါသည်။