အရိုးကင်ဆာ (Bone Cancer)

လက္ခဏာများ

အရိုးကင်ဆာဟာ ဘယ်အရိုးမှာမဆို ဖြစ်နိုင်ပေမယ့်၊ များသောအားဖြင့် ခြေထောက်နဲ့ လက်မောင်းရှိ အရိုးရှည်တွေမှာ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

အဓိကလက္ခဏာတွေကတော့:

• အရိုးနာကျင်ခြင်း – နာကျင်မှုဟာ အချိန်နဲ့အမျှ ပိုဆိုးလာပြီး ညဘက်မှာပါ ဆက်နာနေတတ်ပါတယ်။
• အရိုးပေါ်မှာ ရောင်ရမ်းခြင်းနဲ့ နီမြန်းခြင်း – အရိုးက အဆစ်နားမှာရှိရင် လှုပ်ရှားရခက်နိုင်ပါတယ်။
• အရိုးပေါ်တွင် ထင်ရှားစွာ ဖောင်းကြွနေသော အလုံး (သို့) အဖုတစ်ခု ပေါ်လာခြင်း
• အရိုးပါးပြီး အလွယ်တကူကျိုးခြင်း
• လှုပ်ရှားရခက်ခြင်း – ဥပမာ၊ ခြေထောက်ဆွဲပြီး လမ်းလျှောက်ခြင်း

သင့်မှာ ဒီလက္ခဏာတွေရှိပါက၊ ဆရာဝန်နဲ့ အမြန်ဆုံးပြသပါ။

ဒါဟာ အရိုးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေနည်းပေမယ့်၊ နောက်ထပ်စစ်ဆေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ဖြစ်ရသည့်အကြောင်းရင်းများ

အများအားဖြင့် အရိုးကင်ဆာဖြစ်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းကို တိတိကျကျမသိရသေးပါဘူး။

ဒါပေမယ့် အောက်ပါအချက်တွေရှိရင် အရိုးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများပါတယ်:

• ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး (Radiotherapy) ခံယူဖူးသူ
• Paget's disease of the bone ရောဂါရှိသူ (ဒါပေမယ့် Paget's disease ရှိသူအားလုံးမှာ အရိုးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ မရှိပါဘူး)
• Li-Fraumeni syndrome လို့ခေါ်တဲ့ မျိုးရိုးဗီဇပြဿနာရှိသူ – ဒီရောဂါရှိသူတွေမှာ ကင်ဆာဆဲလ်တွေ ကြီးထွားမှုကို ထိန်းချုပ်ပေးတဲ့ ဗီဇချို့ယွင်းနေတတ်ပါတယ်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

သင့်မှာ အရိုးနာကျင်ခြင်း ခံစားနေရပါက၊ သင့်ဆရာဝန်က လက္ခဏာတွေကို မေးမြန်းပြီး၊ နာကျင်တဲ့နေရာကို စစ်ဆေးပါလိမ့်မယ်။ ဒီနောက်မှာ နောက်ထပ်စစ်ဆေးမှုတွေ လိုအပ်သလားဆိုတာ ဆုံးဖြတ်ပါလိမ့်မယ်။

ဆရာဝန်က ရောင်ရမ်းခြင်း သို့မဟုတ် အလုံးတွေ ရှိမရှိ စစ်ဆေးပြီး၊ နာကျင်တဲ့နေရာကို လှုပ်ရှားရခက်သလားဆိုတာ မေးမြန်းပါလိမ့်မယ်။

နာကျင်မှုရဲ့ အမျိုးအစား (ဥပမာ - ဆက်တိုက်နာနေသလား၊ လာလိုက်ပျောက်လိုက်ဖြစ်နေသလား၊ ဘာတွေကြောင့် ပိုဆိုးသလဲ) ကိုလည်း မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။

စစ်ဆေးပြီးနောက်၊ နာကျင်တဲ့နေရာကို ဓာတ်မှန် (X-ray) ရိုက်ဖို့ ညွှန်းပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါက အရိုးတွေမှာ ပြဿနာရှိမရှိ ကြည့်ရှုဖို့ပါ။

ဓာတ်မှန်က အရိုးကင်ဆာရှိနိုင်တယ်လို့ ဖော်ပြရင်၊ သင့်ကို အရိုးကင်ဆာရောဂါရှာဖွေကုသရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေရှိတဲ့ ဆေးရုံဌာန ကို လွှဲပေးပါလိမ့်မယ်။

X-rays

is a procedure where radiation is used to produce images of the inside of the body. It's a particularly effective way of looking at bones.

ဓာတ်မှန်က ကင်ဆာကြောင့် အရိုးပျက်စီးမှု သို့မဟုတ် ကင်ဆာကြောင့် အရိုးအသစ်ကြီးထွားမှု တွေကို မကြာခဏ ဖော်ထုတ်နိုင်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင်၊ သင့်လက္ခဏာတွေဟာ အရိုးကျိုးခြင်း လို တခြားအကြောင်းရင်းတွေကြောင့် ဖြစ်နိုင်သလားဆိုတာကိုလည်း သိရှိနိုင်ပါတယ်။

ဓာတ်မှန်က အရိုးကင်ဆာရှိနိုင်တယ်လို့ ဖော်ပြရင်၊ သင့်ကို အရိုးကင်ဆာရောဂါရှာဖွေကုသရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေရှိတဲ့ ဆေးရုံဌာန ကို လွှဲပေးပါလိမ့်မယ်။

အရိုးကင်ဆာဟာ ရှားပါးတဲ့ရောဂါဖြစ်တာကြောင့်၊ ကျွမ်းကျင်သူတွေရှိတဲ့ ဆေးရုံတွေက နည်းပါးပြီး၊ သင့်ဒေသမှာ မရှိရင် တခြားနေရာကို သွားရနိုင်ပါတယ်။

အသားစနမူနာယူခြင်း (Biopsy)

အရိုးကင်ဆာကို အတိအကျရောဂါရှာဖွေဖို့၊ အရိုးအသားစနမူနာ ယူပြီး ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ စစ်ဆေးပါတယ်။ ဒါကို Biopsy လို့ခေါ်ပါတယ်။

Biopsy က သင့်မှာ ဘယ်လိုအမျိုးအစား အရိုးကင်ဆာရှိသလဲ၊ ဘယ်အဆင့်ရောက်နေသလဲဆိုတာ အတိအကျသိရှိစေပါတယ်။

Biopsy ကို နည်းလမ်း ၂ မျိုးနဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်:

• A core needle biopsy -Core Needle Biopsy: ထုံဆေး (Local anaesthetic) သို့မဟုတ် မေ့ဆေး (General anaesthetic) ပေးပြီး လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ အပ်ပါးပါးလေးကို အရိုးထဲထည့်ပြီး၊ အသားစနမူနာ ယူပါတယ်။
• An open biopsy- မေ့ဆေး (General anaesthetic) ပေးပြီး လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ ခွဲစိတ်ဆရာဝန်က အရိုးကို ဖြတ်ပြီး၊ အသားစနမူနာ ယူပါတယ်။

Core Needle Biopsy ရဲ့ရလဒ်က မရှင်းလင်းရင်၊ Open Biopsy လုပ်ဆောင်ရနိုင်ပါတယ်။

နောက်ထပ် စစ်ဆေးမှုများ

အကယ်၍ အသားစယူစစ်ဆေးမှုရလဒ်များက အရိုးကင်ဆာဖြစ်နေကြောင်း သို့မဟုတ် အရိုးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ကြောင်း အတည်ပြုပါက၊ ကင်ဆာသည် မည်မျှအထိ ပျံ့နှံ့နေသည်ကို အကဲဖြတ်ရန် နောက်ထပ်စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ရနိုင်ပါသည်။

MRI စကန်

uses a strong magnetic field and radio waves to produce detailed pictures of the bones and soft tissues.

MRI စကန်သည် အရိုးတွင်း သို့မဟုတ် အရိုးအနီးတွင် ရှိနေသော ကင်ဆာအကျိတ်၏ အရွယ်အစားနှင့် ပျံ့နှံ့မှုကို အကဲဖြတ်ရန် ထိရောက်သောနည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

CT စကန်

involves taking a series of X-rays and using a computer to reassemble them into a detailed three-dimensional (3-D) image of your body.

CT စကန်ကို ကင်ဆာသည် အဆုတ်သို့ ပျံ့နှံ့ခြင်းရှိမရှိ စစ်ဆေးရန် မကြာခဏအသုံးပြုပါသည်။ ဤအချက်ကို စစ်ဆေးရန် ရင်ဘတ်ဓာတ်မှန်များလည်း ရိုက်ယူနိုင်ပါသည်။

အရိုးစကန်

အရိုးစကန်သည် ဓာတ်မှန်ထက် အရိုးတွင်းရှိ အချက်အလက်များကို ပိုမိုအသေးစိတ်ရရှိစေနိုင်ပါသည်။ အရိုးစကန်ရိုက်စဉ်တွင် ရေဒီယိုသတ္တိကြွပစ္စည်းအနည်းငယ်ကို သင့်သွေးကြောထဲသို့ ထိုးသွင်းပါသည်။

ပုံမှန်မဟုတ်သော အရိုးနေရာများသည် ပုံမှန်အရိုးထက် ထိုပစ္စည်းကို ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ စုပ်ယူပြီး စကန်တွင် "ပူနေသောနေရာများ" အဖြစ် ပေါ်လာပါသည်။

အရိုးချဉ်ဆီ အသားစယူစစ်ဆေးခြင်း

သင့်တွင် Ewing sarcoma ဟုခေါ်သော အရိုးကင်ဆာအမျိုးအစားရှိပါက၊ ကင်ဆာသည် အရိုးချဉ်ဆီ (သင့်အရိုးတွင်းရှိ တစ်ရှူး) သို့ ပျံ့နှံ့ခြင်းရှိမရှိ စစ်ဆေးရန် အရိုးချဉ်ဆီ အသားစယူစစ်ဆေးခြင်းကို ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။

စစ်ဆေးမှုအတွင်း၊ အရိုးချဉ်ဆီနမူနာထုတ်ယူရန် အပ်တစ်ချောင်းကို အရိုးထဲသို့ ထည့်သွင်းပါသည်။ ၎င်းကိုထုံဆေး သို့မဟုတ် မေ့ဆေးဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။

အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်းနှင့် အဆင့်ခွဲခြားခြင်း

ဤစစ်ဆေးမှုများ ပြီးစီးပါက၊ အရိုးကင်ဆာ၏ အဆင့်နှင့် အဆင့်ခွဲကို ပြောပြနိုင်ပါလိမ့်မည်။ အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်းဆိုသည်မှာ ကင်ဆာသည် မည်မျှအထိ ပျံ့နှံ့နေသည်ကို ဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပြီး၊ အဆင့်ခွဲခြားခြင်းဆိုသည်မှာ ကင်ဆာသည် အနာဂတ်တွင် မည်မျှမြန်မြန် ပျံ့နှံ့နိုင်သည်ကို ဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။

အရိုးကင်ဆာအတွက် အသုံးများသော အဆင့်သတ်မှတ်စနစ်တွင် အဓိကအဆင့် ၃ ဆင့် ရှိပါသည်။ :

• အဆင့် ၁ – ကင်ဆာသည် အဆင့်နိမ့်ပြီး အရိုးကို မကျော်လွန်သေးပါ။
• အဆင့် ၂– ကင်ဆာသည် အရိုးကို မကျော်လွန်သေးသော်လည်း အဆင့်မြင့်ဖြစ်နေပါသည်။
• အဆင့် ၃ – ကင်ဆာသည် အဆုတ်ကဲ့သို့သော ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအစိတ်အပိုင်းများသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါပြီ။

အဆင့် ၁ အရိုးကင်ဆာအများစုနှင့် အဆင့် ၂ အရိုးကင်ဆာအချို့သည် ပျောက်ကင်းနိုင်ခြေ မြင့်မားပါသည်။

ကံမကောင်းစွာပင်၊ အဆင့် ၃ အရိုးကင်ဆာသည် ပျောက်ကင်းရန် ပိုမိုခက်ခဲသော်လည်း၊ ကုသမှုများဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာများကို သက်သာစေပြီး ကင်ဆာပျံ့နှံ့မှုကို နှေးကွေးစေနိုင်ပါသည်။

ကုသမှု

အရိုးကင်ဆာ၏ ကုသမှုသည် ကင်ဆာ၏ အမျိုးအစားနှင့် ပျံ့နှံ့မှုအဆင့်ပေါ် မူတည်ပါသည်။

အများစုသည် အောက်ပါကုသမှုများကို ပေါင်းစပ်ခံယူရပါသည် -

• ခွဲစိတ်ကုသမှု – ကင်ဆာဖြစ်နေသော အရိုးအစိတ်အပိုင်းကို ဖယ်ရှားခြင်း၊ ဖယ်ရှားလိုက်သော အရိုးကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်း သို့မဟုတ် အစားထိုးခြင်း၊ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ခြေလက်ဖြတ်တောက်ရန် လိုအပ်နိုင်ပါသည်။
• ကီမိုဆေးသွင်းကုသမှု (Chemotherapy) – ကင်ဆာဆဲလ်များကို သတ်နိုင်သော အာနိသင်ပြင်းဆေးများဖြင့် ကုသခြင်း။
• ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုသမှု (Radiotherapy) – ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့် ကင်ဆာဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးခြင်း။

Mifamurtide ဆေး-Osteosarcoma အမျိုးအစား အရိုးကင်ဆာအတွက် အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။

ကုသမှုပြီးနောက် စောင့်ကြည့်ခြင်း

ကုသမှုပြီးဆုံးပါက၊ ကင်ဆာပြန်မဖြစ်စေရန် ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုများ ခံယူရပါမည်။

ကုသမှုပြီးပြီးနောက် ပထမ ၂ နှစ်အတွင်း မကြာခဏ စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ရနိုင်ပါသည် (ဥပမာ - ၃ လတစ်ကြိမ်)။နှစ်များကြာလာသည်နှင့်အမျှ၊ စစ်ဆေးမှုများ နည်းလာပါမည်။

ဆရာဝန်နှင့်ပြသရန်အချိန်

သင့်တွင် သို့မဟုတ် သင့်ကလေးတွင် ပြင်းထန်ပြီး ဆက်တိုက်ဖြစ်နေသော အရိုးနာကျင်မှု ရှိပါက၊ သို့မဟုတ် အရိုးကင်ဆာ၏ အခြားလက္ခဏာများ ရှိမည်ဟု စိုးရိမ်ပါက၊ ဆရာဝန်နှင့် ပြသပါ။

သင့်လက္ခဏာများသည် ကင်ဆာကြောင့် ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းသော်လည်း၊ သေချာစေရန် စစ်ဆေးမှုခံယူခြင်းက အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါသည်။