လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုရောဂါ (Social Anxiety)  (social phobia)

လက္ခဏာများ

လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုဆိုတာ ရှက်တတ်တာထက် ပိုပါတယ်။ ဒါဟာ ပျောက်ကွယ်မသွားတဲ့ ကြောက်ရွံ့မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှုတွေ၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်မှု၊ ဆက်ဆံရေးနဲ့ အလုပ် သို့မဟုတ် ကျောင်းဘဝအပေါ် သက်ရောက်မှု ရှိပါတယ်။

လူအများစုဟာ လူမှုရေးအခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစ်ခါတလေ စိုးရိမ်ပူပန်တတ်ကြပေမဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုရှိသူတစ်ဦးကတော့ အခြေအနေတွေ မဖြစ်ခင်၊ ဖြစ်နေချိန်နဲ့ ဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်းမှာ လွန်ကဲစွာ စိုးရိမ်ပူပန်နေတတ်ပါတယ်။

သင့်မှာ လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုရှိနေနိုင်တဲ့ လက္ခဏာတွေကတော့:

• သူစိမ်းတွေနဲ့တွေ့ဆုံတာ၊ စကားစပြောတာ၊ ဖုန်းပြောတာ၊ အလုပ်လုပ်တာ ဒါမှတင်မဟုတ် ဈေးဝယ်တာစတဲ့ နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှုတွေအတွက် စိုးရိမ်ပူပန်နေခြင်း
• အဖွဲ့လိုက်စကားပြောဆိုတာ၊ လူတွေနဲ့အတူ အစားစားတာနဲ့ ပါတီတွေလိုမျိုး လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှုတွေကို ရှောင်ရှားတာ ဒါမှမဟုတ် အရမ်းစိုးရိမ်ပန်နေခြင်း
• မျက်နှာနီမြန်းတာ၊ ချွေးထွက်တာ ဒါမှမဟုတ် အရည်အချင်းမရှိသလို ပေါ်လွင်တာလိုမျိုး သင်ရှက်စရာကောင်းတယ်လို့ ထင်တဲ့အရာတစ်ခုခုကို လုပ်မိမှာကို အမြဲတမ်း စိုးရိမ်နေခြင်း
• တခြားသူတွေ ကြည့်နေချိန်မှာ အလုပ်လုပ်ရခက်ခဲခြင်း – သင့်ကို အမြဲတမ်း စောင့်ကြည့်ပြီး ဝေဖန်နေတယ်လို့ ခံစားရနိုင်ခြင်း
• ဝေဖန်ခံရမှာကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ မျက်လုံးချင်းဆုံအောင် မကြည့်ခြင်း ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုနည်းခြင်း
• မကြာခဏဆိုသလို ဖျားချင်သလို ခံစားရတာ၊ ချွေးထွက်တာ၊ တုန်ရင်တာ ဒါမှမဟုတ် နှလုံးခုန်မြန်တာ (နှလုံးတုန်ခြင်း) စတဲ့ လက္ခဏာတွေ ရှိခြင်း
• ထိတ်လန့်တိုက်ခိုက်မှု (panic attacks) တွေ ဖြစ်တတ်ခြင်း၊ ဒါကတော့ ပြင်းထန်တဲ့ ကြောက်ရွံ့မှုနဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှု ခံစားချက်တွေ ရုတ်တရက် ဖြစ်ပေါ်လာတာမျိုးဖြစ်ပြီး များသောအားဖြင့် မိနစ်အနည်းငယ်သာ ကြာတတ်ပါတယ်။

လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုရှိသူ အများစုမှာ စိတ်ကျရောဂါ၊ အထွေထွေ စိုးရိမ်ပူပန်မှုရောဂါ သို့မဟုတ် ထိတ်လန့်တိုက်ခိုက်မှုရောဂါကဲ့သို့သော အခြားသော စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာများလည်း ရှိတတ်ပါတယ်။

လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုကို ကျော်လွှားရန် သင်လုပ်ဆောင်နိုင်သည့် အရာများ

ကိုယ်တိုင်ကုသခြင်းက လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုကို လျှော့ချရာမှာ ကူညီပေးနိုင်ပြီး အခြားကုသမှုတွေ မစခင် အသုံးဝင်တဲ့ ပထမဆုံးခြေလှမ်းအဖြစ် သင်တွေ့ရှိနိုင်ပါတယ်။

အောက်ပါ အကြံပြုချက်များက ကူညီနိုင်ပါတယ်။:

• သင့်ရဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုအကြောင်း ပိုမိုနားလည်အောင် ကြိုးစားပါ – သင်စိတ်ထဲမှာ ဘာတွေဖြစ်နေလဲနဲ့ လူမှုရေးအခြေအနေတွေမှာ ဘယ်လိုပြုမူလဲဆိုတာကို စဉ်းစားခြင်း သို့မဟုတ် ချရေးခြင်းဖြင့် ဒိုင်ယာရီမှတ်သားခြင်းက ကူညီနိုင်ပါတယ်။
• စိတ်အပန်းဖြေခြင်း နည်းစနစ်အချို့ကို စမ်းကြည့်ပါ – ဥပမာ- စိတ်ဖိစီးမှုအတွက် အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်းများ။
• စိန်ခေါ်မှုရှိတဲ့ အခြေအနေတွေကို အပိုင်းငယ်လေးတွေအဖြစ် ပိုင်းဖြတ်ပြီး အပိုင်းတစ်ပိုင်းစီမှာ ပိုမိုစိတ်အေးလက်အေးဖြစ်အောင် လေ့ကျင့်ပါ။
• အဆိုးဆုံးကို ကြိုတင်တွေးနေမယ့်အစား လူတွေပြောနေတဲ့အရာတွေကို အာရုံစိုက်ဖို့ ကြိုးစားပါ။

ကုသမှု ရွေးချယ်စရာများ

လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုအတွက် ကုသမှုများစွာ ရရှိနိုင်ပါတယ်။

အဓိက ရွေးချယ်စရာများမှာ:

• သိမြင်မှုဆိုင်ရာ အပြုအမူကုထုံး (CBT) - ကုထုံးပညာရှင်နှင့်အတူ ပြုလုပ်ရတဲ့ ကုထုံးတစ်ခုဖြစ်ပြီး သင့်ရဲ့ အဆိုးမြင်အတွေးပုံစံတွေနဲ့ အပြုအမူတွေကို ဖော်ထုတ်ပြီး ပြောင်းလဲဖို့ ကူညီပေးပါတယ်။ ဒါကို ကုထုံးပညာရှင်နဲ့ သင်တစ်ဦးတည်း၊ အဖွဲ့လိုက် သို့မဟုတ် သင့်မိဘများ သို့မဟုတ် ပြုစုစောင့်ရှောက်သူများနဲ့အတူ လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။
• စိတ်ကျရောဂါ တိုက်ဖျက်ဆေးဝါးများ - များသောအားဖြင့် selective serotonin reuptake inhibitor (SSRI) အမျိုးအစားဖြစ်တဲ့ escitalopram သို့မဟုတ် sertraline ကဲ့သို့သော ဆေးဝါးများဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေကို ကလေးငယ်တွေနဲ့ ဆယ်ကျော်သက်တွေကို ကုသရာမှာ အများအားဖြင့် အသုံးမပြုပါဘူး။

CBT ကို အကောင်းဆုံး ကုသမှုအဖြစ် သတ်မှတ်လေ့ရှိပေမဲ့ အကယ်၍ မအောင်မြင်ဘူးဆိုရင် ဒါမှမဟုတ် သင်မစမ်းချင်ဘူးဆိုရင်တော့ အခြားသော ကုသမှုတွေက ကူညီနိုင်ပါတယ်။

တချို့လူတွေက ကုသမှုပေါင်းစပ်မှုမျိုးကို စမ်းသပ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ဆရာဝန်နှင့် ပြသရန် အချိန်

သင့်မှာ လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုရှိနေတယ်လို့ ထင်တယ်ဆိုရင်၊ အထူးသဖြင့် သင့်ဘဝအပေါ် ကြီးမားတဲ့ သက်ရောက်မှုရှိနေတယ်ဆိုရင် GP (အထွေထွေရောဂါကု ဆရာဝန်) နဲ့ သွားရောက်ပြသသင့်ပါတယ်။

ဒါဟာ အဖြစ်များတဲ့ ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကူညီပေးနိုင်တဲ့ ကုသမှုတွေလည်း ရှိပါတယ်။

အကူအညီတောင်းခံဖို့ ခက်ခဲနိုင်ပေမဲ့ GP က လူအများစုဟာ လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုနဲ့ ရုန်းကန်နေရတယ်ဆိုတာကို သိရှိပြီး သင့်ကို စိတ်သက်သာရာရစေဖို့ ကြိုးစားပါလိမ့်မယ်။

သူတို့က သင့်ခံစားချက်တွေ၊ အပြုအမူတွေနဲ့ လက္ခဏာတွေအကြောင်း မေးမြန်းပြီး လူမှုရေးအခြေအနေတွေမှာ သင့်ရဲ့စိုးရိမ်ပူပန်မှုအကြောင်းကို ရှာဖွေပါလိမ့်မယ်။

သင့်မှာ လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုရှိတယ်လို့ ထင်တယ်ဆိုရင် ပြည့်စုံတဲ့ ဆန်းစစ်မှုခံယူပြီး ကုသမှုတွေအကြောင်း ဆွေးနွေးဖို့ စိတ်ကျန်းမာရေး အထူးကုဆရာဝန်ဆီကို လွှဲပြောင်းပေးပါလိမ့်မယ်။