?unique=d39ae74)
Written & Reviewed by Clinics Asia Healthcare Team | Learn more about our expert review process.
ပါဝင်သောအကြောင်းအရာများ
အကျဥ်းချုပ်
လူအများစုဟာ တစ်ခါတလေ စိတ်ဖိစီးမှု ခံစားရတတ်ပြီး တချို့သူတွေအတွက်တော့ စိတ်ဖိစီးမှုက အထောက်အကူဖြစ်စေတာ ဒါမှမဟုတ် လှုံ့ဆော်မှုတောင် ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုက သင့်ဘဝကို ထိခိုက်လာပြီဆိုရင်တော့ ကူညီပေးနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေ ရှိပါတယ်။
လက္ခဏာများ
စိတ်ဖိစီးမှုက ကွဲပြားခြားနားတဲ့ လက္ခဏာများစွာကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါဟာ သင့်ရဲ့ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ အပြုအမူတွေကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။
သင်ခံစားနေရတာ ဒါမှမဟုတ် ပြုမူနေတာတွေရဲ့ အကြောင်းရင်းက စိတ်ဖိစီးမှုဆိုတာကို အမြဲတမ်း သိရှိဖို့ မလွယ်ကူပါဘူး။
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လက္ခဏာများ
- ခေါင်းကိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် မူးဝေခြင်း
- ကြွက်သားများ တင်းမာခြင်း သို့မဟုတ် နာကျင်ခြင်း
- အစာအိမ်ပြဿနာများ
- ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း သို့မဟုတ် နှလုံးခုန်နှုန်း မြန်ခြင်း
- လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများ
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လက္ခဏာများ
- အာရုံစူးစိုက်မှု ခက်ခဲခြင်း
- ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာတွင် ရုန်းကန်ရခြင်း
- လွှမ်းမိုးခံရသလို ခံစားရခြင်း
- အဆက်မပြတ် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း
- မေ့လျော့တတ်ခြင်း
အပြုအမူများ ပြောင်းလဲခြင်း
- စိတ်တိုလွယ်ပြီး အပြောအဆို ကြမ်းတမ်းခြင်း
- အိပ်လွန်းခြင်း (သို့) အိပ်ချိန်နည်းခြင်း
- အစားများခြင်း (သို့) အစားနည်းခြင်း
- သီးခြားနေရာများ သို့မဟုတ် လူများကို ရှောင်ရှားခြင်း
- အရက် သို့မဟုတ် ဆေးလိပ် ပိုသောက်ခြင်း
ဖြစ်ပွားရသည့် အကြောင်းရင်းများ
စိတ်ဖိစီးမှုဟာ များသောအားဖြင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ ဖိအားတွေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ တစ်စုံတစ်ရာအပေါ် ထိန်းချုပ်မှု ကင်းမဲ့တယ်လို့ ခံစားရတာနဲ့ မကြာခဏ ဆက်စပ်နေတတ်ပေမဲ့ တစ်ခါတလေတော့ ထင်ရှားတဲ့ အကြောင်းရင်းမရှိဘဲ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
သင်စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း သို့မဟုတ် ကြောက်ရွံ့ခြင်း ခံစားရတဲ့အခါ သင့်ခန္ဓာကိုယ်က adrenaline နဲ့ cortisol လိုမျိုး စိတ်ဖိစီးမှု ဟော်မုန်းတွေကို ထုတ်လွှတ်ပါတယ်။
ဒါဟာ တချို့လူတွေအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေနိုင်ပြီး စိတ်ဖိစီးမှုက သင့်ကို အလုပ်တွေပြီးမြောက်အောင် ဒါမှမဟုတ် ပိုမိုလှုံ့ဆော်မှုရှိအောင် ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ နှလုံးခုန်နှုန်း မြန်တာ ဒါမှမဟုတ် ချွေးထွက်တာလိုမျိုး ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လက္ခဏာတွေကိုလည်း ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ အကယ်၍ သင်ဟာ အချိန်တိုင်း စိတ်ဖိစီးနေမယ်ဆိုရင်တော့ ပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
အကြောင်းရင်းကို ဖော်ထုတ်ခြင်း
ဘာက သင့်ကို စိတ်ဖိစီးမှုဖြစ်စေလဲဆိုတာ သိမယ်ဆိုရင် ဒါကို ထိန်းချုပ်စီမံဖို့ နည်းလမ်းတွေ ရှာရ ပိုလွယ်ကူနိုင်ပါတယ်။
စိတ်ဖိစီးမှုကို ဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အရာတွေရဲ့ ဥပမာအချို့ကတော့- :
- အလုပ် – အလုပ်မှာ ဖိအားခံစားရခြင်း၊ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ခြင်း သို့မဟုတ် အနားယူခြင်း
- မိသားစု – ဆက်ဆံရေး အခက်အခဲများ၊ ကွာရှင်းပြတ်စဲခြင်း သို့မဟုတ် တစ်စုံတစ်ဦးကို ပြုစုစောင့်ရှောက်ခြင်း
- ငွေကြေးပြဿနာများ – မမျှော်လင့်ဘဲ ပေးဆောင်ရတဲ့ ဘေလ်များ သို့မဟုတ် ငွေချေးယူခြင်း
- ကျန်းမာရေး – ဖျားနာခြင်း၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း သို့မဟုတ် လူဆုံးရှုံးခြင်း (သေဆုံးခြင်း)
အိမ်ဝယ်ခြင်း၊ ကလေးယူခြင်း သို့မဟုတ် မင်္ဂလာဆောင်စီစဉ်ခြင်းကဲ့သို့သော အရေးပါသည့် ဘဝဖြစ်ရပ်များပင်လျှင် စိတ်ဖိစီးမှု ခံစားချက်များကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။
ဒီလိုခံစားရတဲ့ အကြောင်းရင်းကို လူတွေကို ရှင်းပြဖို့ ခက်ခဲတယ်လို့ သင်ခံစားရနိုင်ပေမဲ့ တစ်စုံတစ်ဦးနဲ့ စကားပြောခြင်းက သင့်အတွက် ဖြေရှင်းချက်တစ်ခုကို ရှာတွေ့ဖို့ ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။
ကုသမှု ရွေးချယ်စရာများ
စိတ်ဖိစီးမှုကို ကူညီပေးနိုင်တဲ့ အရာများ
လုပ်ဆောင်သင့်သည်များ
- try talking about your feelings to a friend, family member or health professional.
- ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု စတင်လုပ်ဆောင်ပြီး ကိုယ့်အတွက် အချိန်သတ်မှတ်ပါ။
- ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးတဲ့ လွယ်ကူတဲ့ အချိန်စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းစနစ်တွေကို အသုံးပြုပါ။
- စိတ်ငြိမ်စေတဲ့ အသက်ရှူ လေ့ကျင့်ခန်းတွေကို လုပ်ဆောင်ပါ။
- စိတ်ဖိစီးစရာကောင်းတဲ့ နေ့ရက်တွေ ဒါမှမဟုတ် ပွဲလမ်းသဘင်တွေအတွက် ကြိုတင်စီစဉ်ပါ။ ခရီးဝေးသွားဖို့ စီစဉ်တာ ဒါမှမဟုတ် မှတ်သားထားရမယ့် အရာတွေ စာရင်းလုပ်တာက တကယ်ကို အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။
- ရွယ်တူချင်း အကူအညီပေးရေး (peer support) ကို စဉ်းစားပါ။ ဒါကတော့ လူတွေက သူတို့ရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို အချင်းချင်း ကူညီဖို့အတွက် အသုံးပြုတာပါ။
မလုပ်ဆောင်သင့်သည်များ
- အရာအားလုံးကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း လုပ်ဖို့ မကြိုးစားပါနဲ့။ သင်အလွယ်တကူ အောင်မြင်နိုင်တဲ့ ပန်းတိုင်ငယ်လေးတွေကို သတ်မှတ်ပါ။
- သင်ပြောင်းလဲလို့မရတဲ့ အရာတွေအပေါ် အာရုံမစိုက်ပါနဲ့။ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပိုကောင်းအောင် ခံစားရစေဖို့ သင့်အချိန်နဲ့ စွမ်းအင်ကို အသုံးပြုပါ။
- သင်တစ်ယောက်တည်းလို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို မပြောပါနဲ့။ လူအများစုဟာ သူတို့ရဲ့ဘဝမှာ တစ်ချိန်ချိန်မှာ စိတ်ဖိစီးမှု ခံစားရဖူးပြီး အကူအညီတွေ ရရှိနိုင်ပါတယ်။
- စိတ်ဖိစီးမှုကို သက်သာစေဖို့ အရက်၊ ဆေးလိပ်၊ လောင်းကစား သို့မဟုတ် မူးယစ်ဆေးဝါးတွေကို အသုံးမပြုပါနဲ့။ ဒါတွေအားလုံးဟာ စိတ်ကျန်းမာရေးကို ဆိုးရွားစေနိုင်ပါတယ်။
ဆရာဝန်နှင့် ပြသရန် အချိန်
အောက်ပါတို့ ဖြစ်ပေါ်ပါက GP (အထွေထွေရောဂါကု ဆရာဝန်) နှင့် ပြသပါ။ :
- သင်စိတ်ဖိစီးမှုကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ရုန်းကန်နေရပါက
- သင်ကိုယ်တိုင် ကြိုးစားနေသည့် အရာများက အထောက်အကူမပြုပါက
အရေးပေါ် အကြံဉာဏ်- အောက်ပါတို့ ဖြစ်ပေါ်ပါက ဖုန်းခေါ်ဆိုပါ သို့မဟုတ် GP နှင့် အရေးပေါ် ရက်ချိန်းတောင်းပါ။ :
- သင့်အနေဖြင့် အရေးပေါ် အကူအညီ လိုအပ်ပါက၊ သို့သော် အရေးပေါ် အခြေအနေ မဟုတ်ပါ
အောက်ပါတို့ ဖြစ်ပေါ်ပါက လူနာတင်ယာဉ် သို့မဟုတ် အရေးပေါ်ဌာနကို ဖုန်းခေါ်ပါ။ :
- သင် သို့မဟုတ် သင်သိသော တစ်စုံတစ်ဦး အနေဖြင့် ချက်ချင်းအကူအညီ လိုအပ်ပါက
- သင်ကိုယ်တိုင် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်အောင် လုပ်ဆောင်ထားပါက (ဥပမာ- ဆေး overdose လုပ်ထားခြင်း)
အရေးပေါ်ဌာနသို့ ကားမောင်းမသွားပါနှင့်။ တစ်စုံတစ်ဦးကို ကားမောင်းခိုင်းပါ သို့မဟုတ် ဖုန်းခေါ်ဆိုပြီး လူနာတင်ယာဉ် တောင်းပါ။ သင်သောက်နေသော ဆေးဝါးများအားလုံးကို ယူဆောင်သွားပါ။
Our content undergoes a thorough process of research, writing, peer review, and rigorous checks and approvals. It is designed for educational purposes and is freely accessible for individual patients to read and share. For detailed information regarding usage, copyright, and disclaimers, please visit our Terms & Conditions page.