နှလုံးနှင့်အဆုတ်ပြန်လည်အသက်သွင်းခြင်း (Cardiopulmonary Resuscitation (CPR))

အကျဥ်းချုပ်

တစ်စုံတစ်ဦးသည် သတိလစ်ပြီး ပုံမှန်အသက်ရှူနေခြင်း မရှိပါက၊ ချက်ချင်း လူနာတင်ယာဉ်ကို ခေါ်ပြီး CPR စတင်ဆောင်ရွက်ပါ။

လူနာတင်ယာဉ်ခေါ်ဆိုသည့်အခါ၊ ဖုန်းမှတစ်ဆင့် CPR နှင့်ပတ်သက်သော အကြံပြုချက်များအပါအဝင် အခြေခံ အသက်ကယ်နည်းများကို ညွှန်ကြားချက်များ ပေးသင့်ပါသည်။

CPR ဆိုတာဘာလဲ?

CPR ဆိုသည်မှာ cardiopulmonary resuscitation (နှလုံးနှင့် အဆုတ်ကို အရေးပေါ်ပြန်လည်လုပ်ဆောင်ပေးခြင်း) ကို ဆိုလိုပါသည်။ ၎င်းသည် ရင်ဘတ်ဖိခြင်း (chest compressions) နှင့် အသက်ရှူပေးခြင်း (rescue breaths) တို့ကို ပေါင်းစပ်ပြီး နှလုံးခုန်ရပ်သွားသူတစ်ဦးအား အသက်ရှင်နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းကို မြှင့်တင်ပေးပါသည်။

ဤစာမျက်နှာတွင် လက်ဖြင့်  လုပ်ပေး သော CPR (hands-only CPR) နှင့် အသက်ရှူပေးခြင်းပါသော CPR (CPR with rescue breaths) တို့နှင့် ပတ်သက်သော အချက်အလက်များနှင့် လမ်းညွှန်ချက်များကို ဖော်ပြထားပါသည်။

အရေးပေါ် ပထမဆုံးအကူအညီ အဆင့်များ (လူကြီးများတွင် CPR ပေးခြင်း)

အကယ်၍ သင့်အား CPR လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးထားပြီး rescue breaths (အသက်ရှူပေးခြင်း) ပါဝင်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်ကို ယုံကြည်မှုရှိပါက၊ ရင်ဘတ်ဖိခြင်း (chest compressions) နှင့် rescue breaths တို့ကို ပေါင်းစပ်ပြီး CPR ပေးပါ။

အကယ်၍ သင့်အနေဖြင့် ယုံကြည်မှု အပြည့်အဝမရှိပါက၊ လက်သီးသက်သက် CPR (hands-only CPR) ကို ပေးပါ။

လက်ဖြင့် လုပ် သော CPR

ရင်ဘတ်ဖိခြင်း (chest compression) ပြုလုပ်ရန် လမ်းညွှန်ချက်များ::

1. လူနာဘေးတွင် ဒူးထောက်ထားပါ။ သင်၏ တစ်ဖက်လက်ဖဝါး၏ ခြေရင်းကို လူနာ၏ ရင်ဘတ်အလယ်ရှိ ရင်ညွန့်ရိုးပေါ်တွင် ထားပါ။ နောက်တစ်ဖက်လက်ဖဝါးကို ပထမလက်ပေါ်တွင် တင်ပြီး လက်ချောင်းများကို ယှက်ထားပါ။
2. သင်၏ ပခုံးများကို သင်၏ လက်များပေါ်တွင် တည့်တည့်ကျနေစေရန် အနေအထားယူပါ။
3. သင်၏ လက်မောင်းများကိုသာမက ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ကို အသုံးပြု၍ ရင်ဘတ်ကို တည့်တည့်ဖိပါ။ ရင်ဘတ်ကို ၅ မှ ၆ စင်တီမီတာ (၂ မှ ၂.၅ လက်မ) အနက်အထိ ဖိပေးပါ။
4. လက်များကို ရင်ဘတ်ပေါ်တွင် ဆက်ထားပြီး ဖိအားကို လျှော့ချကာ ရင်ဘတ်ကို မူလအနေအထားသို့ ပြန်ရောက်စေပါ။
5. ဤဖိခြင်းကို တစ်မိနစ်လျှင် ၁၀၀ မှ ၁၂၀ အကြိမ်နှုန်းဖြင့် လူနာတင်ယာဉ်ရောက်သည်အထိ သို့မဟုတ် သင် ဆက်လုပ်နိုင်သမျှ ကြာချိန်အထိ ပြုလုပ်ပါ။

အသက်ရှူပေးခြင်းပါသော CPR (CPR with Rescue Breaths)

1. သင်၏ တစ်ဖက်လက်ဖဝါး၏ ရင်းကို လူနာ၏ ရင်ဘတ်အလယ်တည့်တည့်တွင် ထားပါ။နောက်တစ်ဖက်လက်ဖဝါးကို ပထမလက်ပေါ်တွင် တင်ပြီး ရင်ဘတ်ကို ၅ မှ ၆ စင်တီမီတာ (၂ မှ ၂.၅ လက်မ) အနက်အထိ ဖိပေးပါ။ တစ်မိနစ်လျှင် ၁၀၀ မှ ၁၂၀ အကြိမ်နှုန်းဖြင့် ပုံမှန်ဖိပေးပါ။
2. ရင်ဘတ်ဖိခြင်း ၃၀ ကြိမ်ပြီးတိုင်း အသက်ရှူပေးခြင်း ၂ ကြိမ် ပေးပါ။
3. လူနာ၏ ခေါင်းကို ညင်သာစွာ မော့ပေးပြီး လက်ညှိုးနှင့် လက်ခလယ်ဖြင့် မေးစေ့ကို မြှောက်ပေးပါ။ လူနာ၏ နှာခေါင်းကို လက်ဖြင့် ညှစ်ပိတ်ထားပါ။ သင်၏ ပါးစပ်ဖြင့် လူနာ၏ ပါးစပ်ကို လုံအောင်ဖုံးပြီး တစ်စက္ကန့်ခန့် မှန်မှန်နှင့် သေချာစွာ လေမှုတ်သွင်းပါ။ လူနာ၏ ရင်ဘတ် မြင့်တက်လာသည်ကို စစ်ဆေးပါ။ အသက်ရှူပေးခြင်း ၂ ကြိမ် ပေးပါ။
4. ရင်ဘတ်ဖိခြင်း ၃၀ ကြိမ်နှင့် အသက်ရှူပေးခြင်း ၂ ကြိမ် စဉ်ဆက်မပြတ် လုပ်ဆောင်ပါ။ လူနာ ပြန်လည်သတိရလာသည်အထိ သို့မဟုတ် အရေးပေါ်အကူအညီ ရောက်ရှိလာသည်အထိ ဆက်လုပ်ပါ။ CPR လုပ်နေစဉ်တွင် လူနာ၏ ရင်ဘတ်မြင့်တက်မှုကို သေချာစွာ စစ်ဆေးပါ။ အကယ်၍ အသက်ရှူပေးခြင်းကို မလုပ်လိုပါက၊  (Hands-Only CPR) ကို ဆက်လုပ်ပါ။

အရေးပေါ် ပထမဆုံးအကူအညီ အဆင့်များ (၁ နှစ်အထက် ကလေးများတွင် CPR ပေးခြင်း)

၁ နှစ်အောက် ကလေးငယ်များတွင် အသက်ရှူပေးခြင်းပါသော CPR (CPR with rescue breaths) ကို ပြုလုပ်သင့်ပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကလေးငယ်များတွင် နှလုံးပြဿနာထက် အသက်ရှူလမ်းကြောင်း (airway) နှင့် အသက်ရှူခြင်း (breathing) ဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ပိုမိုဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်မားသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။

၁ နှစ်အထက် ကလေးများအတွက် CPR လုပ်ဆောင်နည်း

1. ကလေး၏ နဖူးပေါ်တွင် တစ်ဖက်လက်ကို ထားပြီး ခေါင်းကို ညင်သာစွာ မော့ပေးကာ မေးစေ့ကို မြှောက်ပေးပါ။ ကလေး၏ ပါးစပ်နှင့် နှာခေါင်းထဲမှ မြင်နေရသော ပိတ်ဆို့နေသည့် အရာများကို ဖယ်ရှားပါ။
2. ကလေး၏ နှာခေါင်းကို လက်ဖြင့် ညှစ်ပိတ်ထားပါ။ သင်၏ ပါးစပ်ဖြင့် ကလေး၏ ပါးစပ်ကို လုံအောင်ဖုံးပြီး မှန်မှန်နှင့် သေချာစွာ လေမှုတ်သွင်းပါ။ ကလေး၏ ရင်ဘတ် မြင့်တက်လာသည်ကို စစ်ဆေးပါ။ ကနဦး အသက်ရှူပေးခြင်း ၅ ကြိမ် ပေးပါ။  
3. သင်၏ တစ်ဖက်လက်ဖဝါး၏ ရင်းကို ကလေး၏ ရင်ဘတ်အလယ်တည့်တည့်တွင် ထားပါ။ ရင်ဘတ်ကို ၅ စင်တီမီတာ (၂ လက်မ) အနက်အထိ ဖိပေးပါ။ ၎င်းသည် ကလေး၏ ရင်ဘတ်အကျယ်၏ ၁/၃ ခန့် ဖြစ်ပါသည်။ ရင်ဘတ်ဖိခြင်း၏ အနက် (အရည်အသွေး) သည် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ တစ်ဖက်လက်ဖြင့် ၅ စင်တီမီတာ အနက်မရပါက လက်နှစ်ဖက်ကို အသုံးပြုပါ။
4. တစ်မိနစ်လျှင် ၁၀၀ မှ ၁၂၀ အကြိမ်နှုန်းဖြင့် ရင်ဘတ်ဖိခြင်း ၃၀ ကြိမ် ပြုလုပ်ပါ။ ရင်ဘတ်ဖိခြင်း ၃၀ ကြိမ်ပြီးတိုင်း အသက်ရှူပေးခြင်း ၂ ကြိမ် ပေးပါ။
5. ရင်ဘတ်ဖိခြင်း ၃၀ ကြိမ်နှင့် အသက်ရှူပေးခြင်း ၂ ကြိမ် စဉ်ဆက်မပြတ် လုပ်ဆောင်ပါ။ ကလေး ပြန်လည်သတိရလာသည်အထိ သို့မဟုတ် အရေးပေါ်အကူအညီ ရောက်ရှိလာသည်အထိ ဆက်လုပ်ပါ။

အရေးပေါ် ပထမဆုံးအကူအညီ အဆင့်များ (၁ နှစ်အောက် ကလေးငယ်များတွင် CPR ပေးခြင်း)

၁ နှစ်အောက် ကလေးငယ်များတွင် အသက်ရှူပေးခြင်းပါသော CPR (CPR with rescue breaths) ကို ပြုလုပ်သင့်ပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကလေးငယ်များတွင် နှလုံးပြဿနာထက် အသက်ရှူလမ်းကြောင်း (airway) နှင့် အသက်ရှူခြင်း (breathing) ဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ပိုမိုဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်မားသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။

CPR လုပ်ဆောင်နည်း (၁ နှစ်အောက် ကလေးငယ်များအတွက်)

1. ကလေးငယ်၏ နဖူးပေါ်တွင် တစ်ဖက်လက်ကို ထားပြီး ခေါင်းကို ညင်သာစွာ မော့ပေးကာ မေးစေ့ကို မြှောက်ပေးပါ။ ကလေးငယ်၏ ပါးစပ်နှင့် နှာခေါင်းထဲမှ မြင်နေရသော ပိတ်ဆို့နေသည့် အရာများကို ဖယ်ရှားပါ။
2. သင်၏ ပါးစပ်ဖြင့် ကလေးငယ်၏ ပါးစပ်နှင့် နှာခေါင်းကို လုံအောင်ဖုံးပါ။ မှန်မှန်နှင့် သေချာစွာ လေမှုတ်သွင်းပါ။ ကလေးငယ်၏ ရင်ဘတ် မြင့်တက်လာသည်ကို စစ်ဆေးပါ။ ကနဦး အသက်ရှူပေးခြင်း ၅ ကြိမ် ပေးပါ။
3. သင်၏ လက်ညှိုးနှင့် လက်ခလယ်ကို ကလေးငယ်၏ ရင်ဘတ်အလယ်တည့်တည့်တွင် ထားပါ။ ရင်ဘတ်ကို ၄ စင်တီမီတာ (၁.၅ လက်မ) အနက်အထိ ဖိပေးပါ။ ၎င်းသည် ကလေးငယ်၏ ရင်ဘတ်အကျယ်၏ ၁/၃ ခန့် ဖြစ်ပါသည်။ ရင်ဘတ်ဖိခြင်း၏ အနက် (အရည်အသွေး) သည် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ လက်ချောင်း ၂ ချောင်းဖြင့် ၄ စင်တီမီတာ အနက်မရပါက တစ်ဖက်လက်၏ ဖဝါးခြေရင်းကို အသုံးပြုပါ။
4. တစ်မိနစ်လျှင် ၁၀၀ မှ ၁၂၀ အကြိမ်နှုန်းဖြင့် ရင်ဘတ်ဖိခြင်း ၃၀ ကြိမ် ပြုလုပ်ပါ။ ရင်ဘတ်ဖိခြင်း ၃၀ ကြိမ်ပြီးတိုင်း အသက်ရှူပေးခြင်း ၂ ကြိမ် ပေးပါ။
5. ရင်ဘတ်ဖိခြင်း ၃၀ ကြိမ်နှင့် အသက်ရှူပေးခြင်း ၂ ကြိမ် စဉ်ဆက်မပြတ် လုပ်ဆောင်ပါ။ ကလေးငယ် ပြန်လည်သတိရလာသည်အထိ သို့မဟုတ် အရေးပေါ်အကူအညီ ရောက်ရှိလာသည်အထိ ဆက်လုပ်ပါ။

ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အကူအညီ မည်သည့်အချိန်တွင် ရယူရမည်နည်း

အောက်ပါအခြေအနေများတွင် လူနာတင်ယာဉ် (သို့မဟုတ်) အရေးပေါ်ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အကူအညီ (ဥပမာ၊ အရေးပေါ်ဌာန) ကို ချက်ချင်းခေါ်ပါ သို့မဟုတ် ရယူပါ:

• တစ်စုံတစ်ဦးသည် သတိလစ်နေပါက သို့မဟုတ် ပုံမှန်အသက်ရှူနေခြင်း မရှိပါက။