Written & Reviewed by Clinics Asia Healthcare Team | Learn more about our expert review process.
Overview
ဦးနှောက်အကျိတ်ဆိုသည်မှာ ဦးနှောက်အတွင်းရှိ ဆဲလ်များ ထိန်းချုပ်မရဘဲ ကြီးထွားလာခြင်းကို ဆိုလိုပါသည်။ ကင်ဆာမဟုတ်သော အကျိတ်များ (non-cancerous tumours) သည် များသောအားဖြင့် ဖြည်းဖြည်းချင်းကြီးထွားပြီး၊ ကင်ဆာဆဲလ်များထက် ပျံ့နှံ့နိုင်ခြေ နည်းပါသည်။
Symptoms
ဦးနှောက်အကျိတ်၏ လက္ခဏာများသည် ဦးနှောက်၏ မည်သည့်အပိုင်းကို ထိခိုက်သည်ပေါ်တွင် မူတည်ပါသည်။
ကင်ဆာမဟုတ်သော အကျိတ်များသည် ဖြည်းဖြည်းချင်းကြီးထွားတတ်သောကြောင့်၊ လက္ခဏာများသည် တဖြည်းဖြည်းချင်း ပေါ်လာပြီး လပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ပိုဆိုးလာနိုင်ပါသည်။
ဦးနှောက်အကျိတ်၏ လက္ခဏာများမှာ :
- ခေါင်းကိုက်ခြင်း – အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ပိုဆိုးလာခြင်း သို့မဟုတ် မပျောက်ခြင်း (သို့သော် ခေါင်းကိုက်ခြင်းတစ်ခုတည်းဖြင့် ဦးနှောက်အကျိတ်ဟု မသတ်မှတ်နိုင်ပါ)၊
- တက်ခြင်း (seizures)၊
- ပျို့အန်ခြင်း၊
- အိပ်ငိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် ခေါင်းမူးခြင်း၊
- အမြင်အာရုံပြောင်းလဲခြင်း – ဝါးခြင်း သို့မဟုတ် နှစ်ထပ်မြင်ခြင်း၊
- အပြုအမူ သို့မဟုတ် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲခြင်း – စိတ်ရှုပ်ထွေးခြင်း၊ မှတ်ဉာဏ်နှင့် အာရုံစူးစိုက်မှု ပြဿနာများ၊
- စကားပြော၊ လှုပ်ရှားမှုနှင့် ဟန်ချက်ညီမှုဆိုင်ရာ ပြဿနာများ။
ဦးနှောက်အကျိတ်သည် မည်သူ့ကိုမဆို ဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ အသက်ကြီးသူများတွင် ပိုအဖြစ်များပါသည်။ သို့သော်၊ အချို့အကျိတ်များသည် လူငယ်များ သို့မဟုတ် ကလေးများကိုလည်း ထိခိုက်နိုင်ပါသည်။
Causes
ကင်ဆာမဟုတ်သော ဦးနှောက်အကျိတ်များ၏ အဓိကအကြောင်းရင်းကို မသိရသေးပါ။
သို့သော်၊ အောက်ပါအချက်များသည် ဖြစ်နိုင်ခြေကို မြင့်စေနိုင်ပါသည် :
- အသက်အရွယ် – ဦးနှောက်အကျိတ်များသည် အသက်ကြီးသူများတွင် ပိုအဖြစ်များပါသည် (သို့သော် လူငယ်နှင့် ကလေးများကိုလည်း ထိခိုက်နိုင်ပါသည်)၊
- မိသားစုတွင် ဦးနှောက်အကျိတ်ရောဂါရာဇဝင်ရှိခြင်း၊
- ခေါင်းနှင့် လည်ပင်းကင်ဆာအတွက် ရေဒီယိုကုထုံး (radiotherapy) ခံယူဖူးခြင်း၊
- ဦးနှောက်အကျိတ်ဖြစ်စေသော မျိုးရိုးဗီဇပြဿနာများ (ဥပမာ - neurofibromatosis သို့မဟုတ် tuberous sclerosis)။
Diagnosis
ဦးနှောက်အကျိတ် သို့မဟုတ် အခြားဦးနှောက်ပြဿနာများ၏ လက္ခဏာများရှိပါက၊ ဆရာဝန်သည် သင့်အမြင်အာရုံ၊ ဟန်ချက်နှင့် မှတ်ဉာဏ်ကို စစ်ဆေးနိုင်ပါသည်။
ပြဿနာတစ်ခုခု ရှိနိုင်သည့် လက္ခဏာများရှိပါက၊ ဦးနှောက်စကင်ဖတ်စစ်ဆေးခြင်း သို့မဟုတ် ဦးနှောက်အထူးကု (neurologist) ထံ လွှဲပေးနိုင်ပါသည်။
စစ်ဆေးမှုများအတွက် လွှဲပေးခြင်းသည် ပြင်းထန်သောပြဿနာတစ်ခုခု ရှိသည်ဟု မဆိုလိုပါ။
ဦးနှောက်အကျိတ်ကို စစ်ဆေးရန် စစ်ဆေးမှုများ
အကျိတ်ရှိမရှိ စစ်ဆေးရန် အဓိကစစ်ဆေးမှုမှာ ဦးနှောက်စကင် (MRI scan) ဖြစ်ပါသည်။ ဤစစ်ဆေးမှုသည် အကျိတ်ရှိနိုင်သည့် လက္ခဏာများကို ပြသနိုင်သော်လည်း၊ အတည်ပြုရန် ပိုမိုစစ်ဆေးမှုများ လိုအပ်ပါသည်။
အများစုသည် ဆဲလ်အသေးစားကို ဖယ်ရှားပြီး စစ်ဆေးရန်အသားစစစ်ဆေး ခြင်း (biopsy) ပြုလုပ်ရပါသည်။
အသားစစစ်ဆေးခြင်းသည် အကျိတ်၏ အမျိုးအစားနှင့် ကြီးထွားနှုန်းကို သိရှိစေပါသည်။
ဦးနှောက်အကျိတ်များကို ၁ မှ ၄ အထိ အဆင့်သတ်မှတ်ပါသည်။ အဆင့် ၁ နှင့် ၂ သည် ကင်ဆာမဟုတ်သော (low-grade သို့မဟုတ် benign) အကျိတ်များဖြစ်ပြီး၊ ဖြည်းဖြည်းချင်းကြီးထွားပါသည်။
ကင်ဆာမဟုတ်သော ဦးနှောက်အကျိတ်အမျိုးအစားများ
ကင်ဆာမဟုတ်သော ဦးနှောက်အကျိတ်များသည် ဦးနှောက်၏ မတူညီသော အပိုင်းများကို ထိခိုက်နိုင်ပါသည်။
အချို့အကျိတ်များသည် ကင်ဆာဖြစ်နိုင်သလို၊ အချို့သည် ကင်ဆာမဟုတ်နိုင်ပါ။
အဖြစ်များသော ကင်ဆာမဟုတ်သည့် ဦးနှောက်အကျိတ်များ| အကျိတ်အမျိုးအစား | ထိခိုက်သောအပိုင်း |
|---|---|
Meningioma | ဦးနှောက်ကို ဖုံးအုပ်ထားသော အလွှာပါးလေး (တစ်ခါတစ်ရံတွင် ကင်ဆာဖြစ်နိုင်သည်) |
Glioma | ဦးနှောက်အာရုံကြောဆဲလ်များကို ထောက်ပံ့ပေးသော ဆဲလ်များ (တစ်ခါတစ်ရံတွင် ကင်ဆာဖြစ်နိုင်သည်) |
Acoustic neuroma | ဦးနှောက်နှင့် အတွင်းနားကို ချိတ်ဆက်ပေးသော အာရုံကြော |
Pituitary adenoma | ဦးနှောက်အောက်ခြေရှိ pituitary gland |
Treatment Options
ကင်ဆာမဟုတ်သော ဦးနှောက်အကျိတ်တွေဟာ များသောအားဖြင့် ကုသလို့ရနိုင်ပါတယ်။
သင့်ရဲ့ကုသမှုဟာ အကျိတ်ရဲ့အမျိုးအစား၊ ဦးနှောက်ထဲမှာ တည်နေရာနဲ့ သင့်မှာရှိတဲ့ လက္ခဏာတွေပေါ် မူတည်ပါတယ်။
တစ်ခါတစ်ရံမှာ ချက်ချင်းကုသမှုမလိုဘဲ၊ ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုတွေ နဲ့ အာထရာဆောင်း (scans) တွေနဲ့ စောင့်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကင်ဆာမဟုတ်တဲ့အကျိတ်တွေဟာ ဖြည်းဖြည်းချင်း ကြီးထွားလေ့ရှိလို့ပါ။
ကုသမှုလိုအပ်ပါက၊ အဓိကကုသမှုကတော့ ခွဲစိတ်ပြီး အကျိတ်ကို ဖယ်ရှားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီခွဲစိတ်မှုမှာ ခွဲစိတ်ဆရာဝန်က ဦးခေါင်းခွံရဲ့ အစိတ်အပိုင်းသေးသေးလေးကို ဖြတ်ထုတ်ပြီး၊ အကျိတ်ကို ဖယ်ရှားပါတယ်။ ပြီးရင် ဖြတ်ထုတ်ထားတဲ့ အစိတ်အပိုင်းကို ပြန်တပ်ဆင်ပြီး၊ အရေပြားကို ချုပ်ရိုးနဲ့ ပိတ်လိုက်ပါတယ်။
တချို့လူတွေမှာ အောက်ပါကုသမှုတွေ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်:
- ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး (Radiotherapy) – အကျိတ်ဆဲလ်တွေကို သတ်ဖို့ ဓာတ်ရောင်ခြည်သုံးပါတယ်။
- ကင်ဆာဆေးသွင်းကုသခြင်း (Chemotherapy) – အကျိတ်ဆဲလ်တွေကို သတ်ဖို့ ဆေးဝါးတွေ သုံးပါတယ်။
- အကျိတ်ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ လက္ခဏာတွေအတွက် ကုသမှု (ဥပမာ - ပျို့အန်ခြင်း၊ တက်ခြင်း၊ နာကျင်ခြင်းအတွက် ဆေးဝါးများ)
When To See A Doctor
See a General Physician (GP) urgently if :
- ခေါင်းကိုက်ခြင်း မကြာခဏဖြစ်ပြီး မသက်သာဘဲ ပိုဆိုးလာပါက
- ညဘက်အိပ်ရာကနေ နိုးစေတဲ့ ခေါင်းကိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် မနက်ပိုင်းမှာ ပိုဆိုးတဲ့ ခေါင်းကိုက်ခြင်း
- ဦးနှောက်အကျိတ်ရဲ့ တခြားလက္ခဏာတွေ မသက်သာဘဲ ဆက်ရှိနေပါက
Call an ambulance or go to an emergency department if:
- ရုတ်တရက် ပြင်းထန်စွာ ခေါင်းကိုက်ခြင်း
- တက်ခြင်း (seizure) ပထမဆုံးအကြိမ် ဖြစ်ပါက
ကင်ဆာမဟုတ်သော ဦးနှောက်အကျိတ်မှ ပြန်လည်သက်သာလာခြင်း:
ကင်ဆာမဟုတ်သော ဦးနှောက်အကျိတ်အများစုကို အောင်မြင်စွာ ကုသနိုင်ပေမယ့်၊ အကျိတ်နဲ့ ကုသမှုရဲ့ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးတွေကနေ ပြန်လည်သက်သာဖို့ အချိန်ယူရနိုင်ပါတယ်။
ဦးနှောက်အကျိတ် သို့မဟုတ် ကုသမှုရဲ့ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ:
- အလွန်အမင်း မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း (Fatigue)
- အာရုံစိုက်ရခက်ခြင်း သို့မဟုတ် မှတ်ဉာဏ်ပြဿနာများ
- စကားပြော၊ မျက်စိမှုန် သို့မဟုတ် လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ ပြဿနာများ
- စိတ်အခြေအနေ သို့မဟုတ် ပင်ကိုစရိုက်ပြောင်းလဲခြင်း
တချို့လူတွေမှာ ကုသမှုပြီးပြီး လပိုင်း သို့မဟုတ် နှစ်ပိုင်းကြာမှ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးတွေ စဖြစ်တတ်ပါတယ်။
ပြန်လည်သက်သာဖို့ အောက်ပါကုသမှုနဲ့ အထောက်အပံ့တွေ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်:
- ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးဆရာဝန် (Physiotherapist) ကနေ လေ့ကျင့်ခန်းနဲ့ လှုပ်ရှားမှုအကူအညီ
- အသံနဲ့ဘာသာစကားပညာရှင် (Speech and language therapist) ကနေ စကားပြောနဲ့ ဆက်သွယ်ရေးပြဿနာအတွက် အကူအညီ
- အလုပ်အကိုင်ဆိုင်ရာပညာရှင် (Occupational therapist) ကနေ အိမ်ပြောင်းလဲမှုနဲ့ နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေ ပိုလွယ်ကူအောင် အကြံပေးခြင်း
- စိတ်ပညာရှင် (Counsellor or psychologist) ကနေ စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက် အကူအညီ
ဒါ့အပြင်၊ အကျိတ်ပြန်ဖြစ်နိုင်ခြေ သို့မဟုတ် ကင်ဆာဖြစ်လာနိုင်ခြေ အနည်းငယ်ရှိတာကြောင့်၊ ကုသမှုပြီးပြီး အနည်းဆုံး နှစ်အနည်းငယ်ကြာတဲ့အထိ ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုတွေ နဲ့ အာထရာဆောင်း (scans) တွေ လုပ်ဆောင်ရနိုင်ပါတယ်။
Our content undergoes a thorough process of research, writing, peer review, and rigorous checks and approvals. It is designed for educational purposes and is freely accessible for individual patients to read and share. For detailed information regarding usage, copyright, and disclaimers, please visit our Terms & Conditions page.