?unique=a3859cd)
Written & Reviewed by Clinics Asia Healthcare Team | Learn more about our expert review process.
ပါဝင်သောအကြောင်းအရာများ
အကျဥ်းချုပ်
ခန္ဓာကိုယ်၏ အစွန်းအဖျားရှိ နာဗ်ကြောများ (လက်၊ ခြေထောက်၊ လက်မောင်းများ) ပျက်စီးသောအခါ ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်း ဖြစ်ပေါ်သည်။ လက္ခဏာများသည် ဘယ်နာဗ်ကြောထိခိုက်သည်ပေါ် မူတည်ပါသည်။
ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်း အမျိုးအစားများ
၎င်းသည် အောက်ပါနည်းလမ်းများဖြင့် ဖြစ်ပွားနိုင်ပါသည် :
- နာဗ်ကြောတစ်ခုတည်း ထိခိုက်ခြင်း (Mononeuropathy)
- နာဗ်ကြောအချို့ ထိခိုက်ခြင်း (Mononeuritis Multiplex)
- ခန္ဓာကိုယ်ရှိ နာဗ်ကြောအားလုံး ထိခိုက်ခြင်း (Polyneuropathy)
Polyneuropathy သည် အဖြစ်အများဆုံးအမျိုးအစားဖြစ်ပြီး အရှည်ဆုံးနာဗ်ကြောများမှစတင်ထိခိုက်လေ့ရှိသောကြောင့် ခြေဖျားမှ လက္ခဏာစပြလေ့ရှိသည်။
အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ တိုတောင်းသောနာဗ်ကြောများကိုပါ ထိခိုက်လာကာ လက္ခဏာများသည် အပေါ်သို့တက်လာသည်ဟုခံစားရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် လက်များကိုပါထိခိုက်လာနိုင်သည်။
လက္ခဏာများ
ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်း၏ အဓိကလက္ခဏာများမှာ:
- ခြေဖျား/လက်ဖျားတွင် ထုံကျဉ်ခြင်း
- ထိခိုက်သည့်နေရာများတွင် ပူလောင်ခြင်း၊ စူးအောင့်ခြင်း (သို့) ထိုးနှက်ကိုက်ခဲခြင်း
- ဟန်ချက်မထိန်းနိုင်ခြင်းနှင့် ညီညွတ်မှုအားနည်းခြင်း
- ကြွက်သားအားနည်းခြင်း (အထူးသဖြင့် ခြေထောက်များ)
ဤလက္ခဏာများသည် မကြာခဏဆိုသလို ကြာရှည်စွာခံစားရနိုင်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ ပျောက်သွားပြီးပြန်ပေါ်လာတတ်သည်။
ဖြစ်ပွားရသည့်အကြောင်းရင်းများ
ဆီးချိုရောဂါသည် ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်း၏ အဖြစ်အများဆုံးအကြောင်းရင်းဖြစ်သည်။
အခြားကျန်းမာရေးအခြေအနေများနှင့် ဆေးဝါးအချို့ကလည်း ဤပြဿနာကိုဖြစ်စေနိုင်သည်။
တစ်ခါတစ်ရံတွင် အကြောင်းရင်းကို အတိအကျမသိနိုင်ဘဲ အကြောင်းရင်းမရှိဟုသတ်မှတ်ပြီး အိုင်ဒီယိုပါးသစ်နာဗ်ကြောအားနည်းခြင်း (Idiopathic Neuropathy) ဟုခေါ်သည်။
ဆီးချိုကြောင့်ဖြစ်သော နာဗ်ကြောပြဿနာ
အမျိုးအစား ၁ (သို့) အမျိုးအစား ၂ ဆီးချိုရောဂါကြောင့်ဖြစ်သော ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအားနည်းခြင်းကို ဆီးချိုနာဗ်ကြောပျက်စီးခြင်း (Diabetic Polyneuropathy) ဟုခေါ်သည်။
သွေးတွင်းသကြားဓာတ်မြင့်မားခြင်းက နာဗ်ကြောများကိုအထောက်အပံ့ပေးသော သွေးကြောငယ်များကိုပျက်စီးစေ၍ ဤပြဿနာဖြစ်ပေါ်ရခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။
ဆီးချိုရောဂါရှိသူများတွင် ရောဂါကာလကြာလာသည်နှင့်အမျှ ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအားနည်းခြင်း ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများလာသည်။
ဆီးချိုရောဂါရှိသူ ၄ ဦးတွင် ၁ ဦးခန့်သည် နာဗ်ကြောပျက်စီးမှုကြောင့် နာကျင်မှုကိုခံစားရနိုင်သည်။
သင့်တွင် ဆီးချိုရောဂါရှိပါက အောက်ပါအချက်များရှိလျှင် နာဗ်ကြောပျက်စီးမှု ပိုမိုဆိုးနိုင်သည်:
- ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း
- အရက်ကိုများများသောက်ခြင်း
- အသက် ၄၀ ကျော်ခြင်း
ဆီးချိုရှိသူများသည် ခြေဖဝါးများကို ပုံမှန်စစ်ဆေးပါ (အနာဖေးများ၊ အနာများ၊ ခြေဖဝါးကွဲများ ရှိမရှိ)။
အခြားဖြစ်နိုင်သောအကြောင်းရင်းများ
ဆီးချိုအပြင် အောက်ပါအချက်များကလည်း ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအားနည်းခြင်းကိုဖြစ်စေနိုင်သည် -
ကျန်းမာရေးအခြေအနေများ
ထိုသို့ဖြစ်စေနိုင်သော ကျန်းမာရေးအခြေအနေများများတွင် အောက်ပါတို့ပါဝင်သည်:
- နှစ်ရှည်လများ အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်း
- ဗီတာမင် B12 (သို့) အခြားဗီတာမင်ဓာတ်များ ချို့တဲ့ခြင်း
- ထိခိုက်ဒဏ်ရာ (သို့) ခွဲစိတ်ကုသမှုကြောင့် နာဗ်ကြောပျက်စီးခြင်း
- သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းခြင်း
- ရေယုန်၊ Lyme ရောဂါ၊ ဆုံဆို့နာ၊ ဘိုတူလီဇင်၊ HIV စသော ရောဂါပိုးဝင်ခြင်းများ
- သွေးကြောရောင်ရမ်းခြင်း
- နာတာရှည်အသည်းရောဂါ (သို့) ကျောက်ကပ်ရောဂါ
- သွေးတွင်း အချို့သော ပရိုတင်းဓာတ်များ ပုံမှန်မဟုတ်စွာတွေ့ရခြင်း (MGUS)
- ကင်ဆာအချို့ (ဥပမာ - လင်ဖိုမာ၊ Multiple Myeloma)
- Charcot-Marie-Tooth (CMT) ရောဂါ (ခြေထောက်နာဗ်ကြောပျက်စီးစေသော မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာရောဂါ)
- အာဆင်းနစ်၊ ခဲ၊ ပြဒါးစသော အဆိပ်သင့်ပစ္စည်းများ ခန္ဓာကိုယ်တွင်များနေခြင်း
- Guillain-Barré syndrome (ရုတ်တရက်ကြွက်သားအားနည်းခြင်း)
- Amyloidosis (ခန္ဓာကိုယ်တစ်ရှူးများတွင် အချို့သောပရိုတင်းများစုပုံခြင်း)
- ကိုယ်ခံအားစနစ်အလွန်အကျွံတုံ့ပြန်မှုကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါများ (ဥပမာ - အဆစ်အမြစ်ရောင်ရောဂါ၊ Lupus၊ Sjögren's syndrome၊ Celiac disease)
ဆေးဝါးများ
ဆေးဝါးအချို့သည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးအနေဖြင့် ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။
လက္ခဏာမျာ:
- အူမကြီးကင်ဆာ၊ လင်ဖိုမာ သို့မဟုတ် မျူလ်တီပယ် မယ်လိုမာကဲ့သို့သော ကင်ဆာများအတွက် ကီမိုဆေးသွင်းကုသမှုဆေးအချို့
- ပဋိဇီဝဆေးအချို့ (ဥပမာ - metronidazole သို့မဟုတ် nitrofurantoin) လပေါင်းများစွာသောက်ပါက
- လေးဘက်နာရောဂါအတွက် အသုံးပြုသော phenytoin (ကြာရှည်စွာသောက်ပါက)
- amiodarone နှင့် thalidomide
ရောဂါရှာဖွေခြင်း
ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်းနှင့် ၎င်း၏ အခြေခံအကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေရန် စစ်ဆေးမှုများစွာပြုလုပ်နိုင်သည်။
ဆရာဝန်နှင့်ပြသပါက သင့်လက္ခဏာများကိုမေးမြန်းပြီး ထိခိုက်နေသောကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးမည်။ ၎င်းတွင် အာရုံခံနိုင်စွမ်း၊ ကြွက်သားအားနှင့် တုံ့ပြန်မှုများကို စစ်ဆေးခြင်းပါဝင်နိုင်သည်။
ဆရာဝန်သည် သွေးစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ရန် ညွှန်ကြားနိုင်သည် (အထူးသဖြင့် ဆီးချိုရောဂါ သို့မဟုတ် ဗီတာမင် B12 ချို့တဲ့မှုစသည့် အကြောင်းရင်းများကို စစ်ဆေးရန်)။
နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်းရှိမရှိ အတည်ပြုခြင်း
လူနာအချို့သည် အာရုံကြောအထူးကု နှင့်ပြသပြီး နောက်ထပ်စစ်ဆေးမှုများခံယူရန် လိုအပ်နိုင်သည်။
ထိုစစ်ဆေးမှုများတွင် အောက်ပါတို့ပါဝင်နိုင်သည်:
- အာရုံကြောလျှပ်စစ်လှုံ့ဆော်စစ်ဆေးခြင်း (NCS) - အရေပြားပေါ်တွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားအနည်းငယ်ပေးသည့် လျှပ်ခေါင်းများ (electrodes) တပ်ဆင်ကာ အာရုံကြောများ၏ တုံ့ပြန်မှုနှုန်းနှင့် အားကိုတိုင်းတာခြင်း။
- ကြွက်သားလျှပ်စစ်စစ်ဆေးခြင်း (EMG) - အရေပြားမှတစ်ဆင့် ကြွက်သားထဲသို့ အပ်သေးသေးတစ်ချောင်းထည့်ကာ ကြွက်သား၏ လျှပ်စစ်လှုပ်ရှားမှုကိုတိုင်းတာခြင်း။
NCS နှင့် EMG ကို များသောအားဖြင့် တစ်ချိန်တည်းတွင် ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။
နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်း၏ အကြောင်းရင်းရှာဖွေခြင်း
ဆရာဝန်များသည် ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်း၏ အခြေခံအကြောင်းရင်းကို များသောအားဖြင့် ဖော်ထုတ်နိုင်ပါသည်။
ဆီးချိုရောဂါသံသယရှိပါက သင့်လက္ခဏာများ၊ ကိုယ်ခန္ဓာစစ်ဆေးမှုများနှင့် သွေးနှင့်ဆီးတွင် သကြားဓာတ်ပမာဏကိုစစ်ဆေးခြင်းဖြင့် အတည်ပြုနိုင်ပါသည်။
နာဗ်ကြောအားနည်းခြင်းကိုဖြစ်စေနိုင်သည်ဟုသိထားသောဆေးဝါးများ သောက်သုံးနေပါက ဆရာဝန်သည် သင့်လက္ခဏာများတိုးတက်မလား ကြည့်ရန် ယာယီဆေးရပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ဆေးပမာဏလျှော့ချခြင်းပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။
အကြောင်းရင်းမရှင်းလင်းပါက အောက်ပါတို့ကိုစစ်ဆေးရန် အာရုံကြောအထူးကုဆရာဝန်ထံ လွှဲပေးနိုင်ပါသည်
- ရှားပါးသော ရောဂါကြောင့်ဖြစ်နိုင်ခြေရှိမရှိ
- Charcot-Marie-Tooth ရောဂါကဲ့သို့သော မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းချက်ရှိမရှိ
တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောများကို ဝန်းရံထားသော အရည် (cerebrospinal fluid) တွင် ရောင်ရမ်းမှုရှိမရှိ စစ်ဆေးရန် ခါးရိုးဆစ်မှ အရည်နမူနာယူခြင်း (lumbar puncture) ပြုလုပ်ရနိုင်ပါသည်။
အသားစနမူနာယူခြင်းနှင့် ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း
ရှားရှားပါးပါး နာဗ်ကြောအသားစယူခြင်း (nerve biopsy) ပြုလုပ်ရနိုင်ပါသည်။
ဒူးခေါင်းနားမှ နာဗ်ကြောအသေးစိတ်တစ်ခုကို ဖယ်ရှားကာ မိုက်ခရိုစကုပ်ဖြင့်စစ်ဆေးခြင်း
ယူထားသော နာဗ်ကြောနမူနာကို ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအားနည်းခြင်း၏ အထူးလက္ခဏာများရှိမရှိ စစ်ဆေးပါသည်။ သို့သော် နာဗ်ကြောအသားစယူ၍စစ်ဆေးခြင်း (nerve biopsy) ကို အလွန်ရှားရှားပါးပါးသာ လိုအပ်ပါသည်။
ထို့အပြင် သင့်နာဗ်ကြောပြဿနာ၏ အခြေခံအကြောင်းရင်းကိုရှာဖွေရန် အောက်ပါဓာတ်မှန်များရိုက်ရနိုင်ပါသည်:
- ဓာတ်မှန် (X-ray)
- CT စကန်
- MRI စကန်
ကုသမှုနည်းလမ်းများ
ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်းအတွက် ကုသမှုသည် လက္ခဏာများနှင့် အခြေခံအကြောင်းရင်းပေါ် မူတည်ပါသည်။
နာဗ်ကြောအားနည်းခြင်း၏ အခြေခံအကြောင်းရင်းအားလုံးကို ကုသ၍မရနိုင်ပါ။
ဆီးချိုရောဂါရှိပါက သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ပိုမိုထိန်းချုပ်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းနှင့် အရက်သောက်သုံးမှုလျှော့ချခြင်းတို့ ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။
ပုံမှန်အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများသည် အလုပ်မဖြစ်တတ်သောကြောင့် အာရုံကြောနာကျင်မှုသက်သာစေရန် အထူးဆေးဝါးများ (neuropathic pain agents) ညွှန်းပေးနိုင်ပါသည်။
ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်းနှင့် ဆက်စပ်သော အခြားလက္ခဏာများကို တစ်ခုချင်းစီကုသရန် လိုအပ်နိုင်ပါသည်။
ကြွက်သားအားနည်းခြင်းအတွက် - ကာယပြန်လည်သန်စွမ်းရေးလေ့ကျင့်ခန်း (physiotherapy) နှင့် လမ်းလျှောက်အထောက်အကူပစ္စည်းများ (walking aids) အသုံးပြုရန် ညွှန်ကြားနိုင်ပါသည်။
ဆရာဝန်နှင့်ပြသရန်အချိန်
အောက်ပါ ကနဦးလက္ခဏာများ ခံစားရပါက ဆရာဝန်နှင့် အမြန်ပြသပါ
လက္ခဏာမျာ:
- ခြေဖဝါးများတွင် နာကျင်ခြင်း၊ ထုံကျဉ်ခြင်း (သို့) အာရုံခံနိုင်စွမ်းလျော့နည်းခြင်း
- ဟန်ချက်မထိန်းနိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် ကြွက်သားအားနည်းခြင်း
- ခြေဖဝါးပေါ်ရှိ အနာများ/ဒဏ်ရာများ မကျက်ဘဲ ကြာရှည်နေခြင်း
ဆီးချိုရောဂါရှိသူများ ကဲ့သို့ ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအားနည်းခြင်း ဖြစ်နိုင်ခြေမြင့်သူများသည် ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုများ ခံယူသင့်ပါသည်။
ဆရာဝန်က သင့်လက္ခဏာများကို မေးမြန်းပြီး အခြေခံအကြောင်းရင်းကိုရှာဖွေရန် စစ်ဆေးမှုအချို့ ညွှန်ကြားနိုင်ပါသည်။
လိုအပ်ပါက အာရုံကြောအထူးကုဆရာဝန် (neurologist) ထံ လွှဲပေးနိုင်ပါသည်။
ပရီဖရယ်နာဗ်ကြောအာရုံခံအားနည်းခြင်းကို မြန်မြန်သိရှိပါက: နာဗ်ကြောပျက်စီးမှုကို ကန့်သတ်နိုင်ခြေပိုများပြီး နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ ကာကွယ်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
Our content undergoes a thorough process of research, writing, peer review, and rigorous checks and approvals. It is designed for educational purposes and is freely accessible for individual patients to read and share. For detailed information regarding usage, copyright, and disclaimers, please visit our Terms & Conditions page.