သက်တမ်းတိုအင်ဆူလင် (Short-acting Insulin)

တွေ့ ရှိနိုင်သောအမှတ်တံဆိပ်များ

Actrapid, Humulin S

They are available for use with syringes, reusable insulin pens, or insulin pumps, depending on the brand.

It’s important to always check the strength of your insulin before using it. Using the wrong strength can cause problems, like taking too much (overdosing) or too little (underdosing) insulin.

အကျဉ်းချုပ်

အင်ဆူလင်သည် သင့်အစာအိမ်နောက်ရှိ ဂလင်းတစ်ခုဖြစ်သော ပန်ကရိယမှ ထုတ်လုပ်သော ဟော်မုန်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ န္ဓာကိုယ်အား ဂလူးကို့စ် (သကြား) ကို စွမ်းအင်အဖြစ် အသုံးပြုရန် ကူညီပေးသည်။

သင့်ပန်ကရိယသည် ပုံမှန်အလုပ်လုပ်နေပါက အချိန်တိုင်းတွင် အင်ဆူလင် အနည်းငယ်ကို ထုတ်လုပ်ပြီး အစာစားပြီးနောက် သင့်သွေးထဲရှိ ဂလူးကို့စ်ပမာဏ မြင့်တက်လာသည့်အခါတွင် အင်ဆူလင်ကို ပိုမိုထုတ်လုပ်သည်။ ဆီးချိုရောဂါရှိပါက သင့်ခန္ဓာကိုယ်သည် လုံလောက်သော အင်ဆူလင်ကို မထုတ်လုပ်နိုင်တော့ဘဲ သို့မဟုတ် ထုတ်လုပ်သော အင်ဆူလင်သည် ပုံမှန်အလုပ်မလုပ်နိုင်တော့ပေ။

ဆီးချိုရောဂါ အမျိုးအစား 1 ရှိသူတိုင်းနှင့်  type 1 diabetes, aဆီးချိုရောဂါ အမျိုးအစား 2 type 2 diabetes သို့မဟုတ် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချိုရောဂါ ရှိသူ အချို့သည်သွေးထဲရှိ ဂလူးကို့စ်ပမာဏကို ထိန်းညှိရန် အင်ဆူလင် ထိုးဖို့ လိုအပ်ပါသည်။ ဤသို့ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် သွေးထဲရှိ ဂလူးကို့စ်ပမာဏ မြင့်တက်ခြင်း (hyperglycaemia)လက္ခဏာများနှင့် နှလုံး၊ ကျောက်ကပ်၊ မျက်လုံး၊ အာရုံကြောနှင့် ခြေထောက်များကို ထိခိုက်စေနိုင်သော ရေရှည်ပြဿနာများ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေကို လျှော့ချပေးနိုင်သည်။

Short-acting insulin (တစ်ခါတစ်ရံ regular insulin, soluble insulin သို့မဟုတ် neutral insulin လို့လည်း ခေါ်ပါတယ်) ဟာ အလျင်အမြန် စတင်အလုပ်လုပ်ပြီး၊ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ပါတဲ့ အစားအစာတွေ စားပြီးနောက် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်မြင့်တက်မှုကို ကာကွယ်ဖို့ ထမင်းမစားခင် ထိုးလေ့ရှိပါတယ်။

Short-acting insulin ကို တစ်ခါတစ်ရံ bolus insulin သို့မဟုတ် mealtime insulin လို့လည်း ခေါ်ပါတယ်။

သင့်မှာ insulin pump မသုံးဘူးဆိုရင်၊ short-acting insulin ကို အများအားဖြင့် intermediate-acting insulin သို့မဟုတ် long-acting insulin လို့ခေါ်တဲ့ အခြားအမျိုးအစားတစ်ခုနဲ့ တွဲပြီး ထိုးလေ့ရှိပါတယ်။long-acting insulin.

Short-acting insulin ကို ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်တဲ့ insulin ပလပ်စတစ်ပြွန်အတွက် ကတ်ထရီဂျ်အဖြစ်နဲ့လည်းကောင်း၊ ထိုးဆေးအနေနဲ့ (သို့) pump ထဲထည့်သုံးဖို့ ပုလင်းသေးသေး (vial) အဖြစ်နဲ့လည်းကောင်း ရရှိနိုင်ပါတယ်။

အရေးကြီးသော အချက်များ

• ဆေးထိုးပြီး ၃၀ မိနစ်မှ ၆၀ မိနစ်အတွင်း စတင်အလုပ်လုပ်ပါတယ်။ဆေးရဲ့အာနိသင် သာမန်အားဖြင့် ၈ နာရီအထိ ကြာနိုင်ပါတယ်။အစာမစားခင် ၃၀ မိနစ်အလိုမှာ ဆေးထိုးရပါမယ်။
• သင့်ဆရာဝန် (သို့) ဆီးချိုဆရာမက သင့်အတွက် လိုအပ်တဲ့ ဆေးပမာဏကို ညွှန်ကြားပေးပါလိမ့်မယ်။ သင်စားတဲ့ အစားအစာထဲက ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် (carbohydrates) ပမာဏပေါ်မူတည်ပြီး ဆေးပမာဏကို ချိန်ညှိဖို့ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကို ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ရေတွက်ခြင်း (carb counting) လို့ခေါ်ပါတယ်။
• အင်ဆူလင်သည် ဆီးချိုရောဂါ၏ လက္ခဏာများကို သင့်သွေးထဲရှိ ဂလူးကို့စ်ပမာဏကို လျှော့ချပေးခြင်းဖြင့် ကုသပေးသည်။ သို့သော် တစ်ခါတစ်ရံတွင် သင့်သွေးထဲရှိ ဂလူးကို့စ်ပမာဏကို အလွန်အမင်း ကျဆင်းစေနိုင်သည်။ ဤအခြေအနေကို သွေးတွင်းသကြားဓာတ်နည်းခြင်း (hypoglycaemia) သို့မဟုတ် "ဟိုက်ပို" (hypos) ဟု ခေါ်သည်။ ဟိုက်ပိုဖြစ်သည့်အခါ လက္ခဏာများကို သိရှိထားရန် အရေးကြီးပြီး၊ ဟိုက်ပိုကို ကုသရန် လိုအပ်ပါက သကြားလုံးကဲ့သို့သော ဂလူးကို့စ်ပါသည့် အရာတစ်ခုခုကို အမြဲတမ်း သယ်ဆောင်ထားပါ။
• သင့်နိုင်ငံတွင် ရရှိနိုင်ပါက၊ အင်ဆူလင်လုံခြုံရေးကတ် (insulin safety card) သို့မဟုတ် အင်ဆူလင်ပတ်စ်ပို့ (insulin passport) ကဲ့သို့သော ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ သက်သေခံကတ်ပြားကို သယ်ဆောင်ထားရန် ကောင်းမွန်သော စိတ်ကူးတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤကတ်ပြားတွင် သင်အသုံးပြုနေသော အင်ဆူလင်အမျိုးအစားနှင့် အရေးပေါ်အခြေအနေတွင် ဘာလုပ်ရမည်ဆိုသည့် နောက်ဆုံးရအချက်အလက်များ ပါဝင်သည်။

သင့်ရဲ့ ဆေးပမာဏ

သင်က အမြန်အာနိသင်ရှိ အင်ဆူလင်ကို အစာမစားခင် ၃၀ မိနစ်အလိုမှာ ထိုးရပါမယ်။ဆေးထိုးရမယ့်အချိန်ကို သင့်ဆရာဝန် (သို့) ဆီးချိုဆရာမက ညွှန်ကြားပေးပါလိမ့်မယ်။ သင်သုံးနေတဲ့ အင်ဆူလင်အမှတ်တံဆိပ်ပေါ်မူတည်ပြီး အချိန်ကွာခြားနိုင်ပါတယ်။ဘယ်အချိန်မှာ ဆေးထိုးရင် သင့်အတွက် အကောင်းဆုံးဖြစ်မလဲဆိုတာ စမ်းကြည့်ပါ။ ပြီးရင် အဲဒီအချိန်ကို တတ်နိုင်သမျှ မှန်မှန်ကန်ကန် လိုက်နာပါ။

ထမင်းမစားခင် short-acting insulin ထိုးခြင်းဟာ၊ သင်စားလိုက်တဲ့ အစားအစာကနေ သင့်ခန္ဓာကိုယ်က ဂလူးကို့စ်စုပ်ယူနေချိန်မှာ insulin ပမာဏ အမြင့်ဆုံးဖြစ်အောင် ကူညီပေးပြီး၊ သွေးတွင်းသကြားဓာတ် အရမ်းမြင့်တက်သွားတာကို ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

သင့်ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆီးချိုသူနာပြုက သင့်အတွက် လိုအပ်တဲ့ insulin ပမာဏ (ယူနစ်) ကို ညွှန်ကြားပေးပါလိမ့်မယ်။ များသောအားဖြင့် သင်စားတဲ့ အစားအစာထဲက ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် (သကြားနဲ့ ကစီဓာတ်) ပမာဏပေါ်မူတည်ပြီး insulin ပမာဏကို တွက်ချက်ရပါမယ်။ ဒါကို carb counting လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အကယ်၍ သင့်မှာ ဆီးချိုအမျိုးအစား ၁ ရှိပါက၊ ဒီလိုတွက်ချက်နည်းကို သင်ပေးဖို့ လေ့ကျင့်မှုတွေ ရရှိသင့်ပါတယ်။

အမြန်အာနိသင်ရှိ အင်ဆူလင် (Short-acting Insulin) လိုအပ်တဲ့ ဆေးပမာဏဟာ အောက်ပါအချက်တွေပေါ်မူတည်ပါတယ်။:

• သင့်ရဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်
• သင့်မှာရှိတဲ့ ဆီးချိုအမျိုးအစား
• သင်ဘယ်လောက်ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုရှိလဲ
• ဆီးချိုအတွက် အခြားဆေးတွေသောက်နေရလား

ဆေးပမာဏကို ပြောင်းလဲခြင်း

သင့်ဆေးပမာဏကို ပြောင်းလဲဖို့လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။::

• သင်ဖျားနာနေတဲ့အခါ
• စိတ်ဖိစီးမှုများနေတဲ့အခါ
• ပူပြင်းတဲ့ သို့မဟုတ် အေးမြတဲ့ ရာသီဥတုဖြစ်နေတဲ့အခါ
• လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်နေတဲ့အခါ
• ဆေးဝါးအသစ်စသောက်တဲ့အခါ သို့မဟုတ် ဆေးဝါးရပ်လိုက်တဲ့အခါ
• သွေးဆုံးကိုင်တဲ့ကာလအတွင်း
• ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေစဉ်
• ကလေး သို့မဟုတ် လူငယ်တစ်ယောက်အနေနဲ့ ကြီးထွားနေစဉ်
• ဥပုသ်စောင့်နေတဲ့အခါ (ဥပမာ - ရမ္မာလာလအတွင်း သို့မဟုတ် အခြားဘာသာရေးအကြောင်းများကြောင့်)
• နေ့စဉ်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ပြောင်းလဲတဲ့အခါ (ဥပမာ - ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်လုပ်နေတဲ့အခါ)

သင့်အနေနဲ့ ထိုးတဲ့ အင်ဆူလင်ပမာဏ (ယူနစ်) ကို မှတ်တမ်းတစ်ခုထားရှိဖို့ ကောင်းတဲ့အကြံပါ။

အကယ်၍ သင့်ဆေးပမာဏနဲ့ပတ်သက်ပြီး မသေချာဘူးဆိုရင် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆီးချိုစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့နဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပြီး အကြံဉာဏ်ရယူသင့်ပါတယ်။

သွေးထဲကသကြားဓာတ်ကို စစ်ဆေးခြင်း

သွေးထဲကသကြားဓာတ်ကို မှန်မှန်စစ်ဆေးခြင်းဟာ သင့်အတွက် မှန်ကန်တဲ့ဆေးပမာဏကို သောက်နေရဲ့လားဆိုတာ သိနိုင်ဖို့ သင့်ကိုယ်တိုင်နဲ့ သင့်ဆီးချိုကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကို ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ ဒါကိုဘယ်လိုလုပ်ရမလဲဆိုတာ သင့်ဆရာဝန် ဒါမှမဟုတ် ဆီးချိုသူနာပြုက ရှင်းပြပေးပါလိမ့်မယ်။

အင်ဆူလင်ပင် ဘယ်လိုသုံးမလဲ

လူအများစုဟာ short-acting insulin ကို insulin ပလပ်စတစ်ပြွန် (သို့) pump သုံးပြီး ထိုးလေ့ရှိပါတယ်။ ပလပ်စတစ်ပြွန်နဲ့ pump အမျိုးအစားတွေ များစွာရှိပါတယ်၊ ဒါကြောင့် သင်သုံးနေတဲ့အမျိုးအစားရဲ့ ညွှန်ကြားချက်တွေကို သေချာဖတ်ပြီး လိုက်နာပါ။

If you use vials and syringes to inject instead of a pen, your diabetes nurse will show you how to do this.

အင်ဆူလင်ကို ပထမဆုံးညွှန်းလိုက်တဲ့အခါ သင့်ကို ပင် (သို့) အင်ဆူလင်ပန့် (pump) ကို ဘယ်လိုသုံးရမလဲဆိုတာ ပြသပေးပါလိမ့်မယ်။

အင်ဆူလင်ပင်သုံးနည်း

အင်ဆူလင်စထိုးတဲ့အခါ သင့်ဆီးချိုသူနာပြု (သို့) ဆရာဝန်က ဆေးထိုးဖို့ ပင်ကို ဘယ်လိုသုံးရမလဲဆိုတာ သင့်ကို ပြသပေးသင့်ပါတယ်။ သင့်ပင်အတွက် ပေးထားတဲ့ အထူးညွှန်ကြားချက်တွေကို အမြဲလိုက်နာပါ။ 

အင်ဆူလင်ပင်သုံးတာဟာ များသောအားဖြင့် မနာပါဘူး။ အပ်တွေက အရမ်းသေးပြီး သင့်အရေပြားအောက်က အဆီလွှာထဲကို ဆေးပမာဏအနည်းငယ်သာ ထိုးသွင်းရတာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။

အောက်ပါလမ်းညွှန်ချက်များသည် ယေဘုယျအချက်အလက်များသာဖြစ်ပြီး သင့်ရဲ့အထူးပင်  (သို့) ကုသမှုနဲ့ မကိုက်ညီနိုင်ပါ။

1. လက်ကို ဆေးကြောပါ။
2. ဆေးထိုးတိုင်း အပ်အသစ်တစ်ချောင်းကို ပင်တွင်  တပ်ပါ။
3. ပင်ထဲက လေထုကို ဖယ်ရှားပါ။ပင်ရဲ့ ဒိုင်ခွက်ကို ၂ ယူနစ်အထိ လှည့်ပါ။ ပင်ကို မျက်နှာမူရာဘက်သို့ ထောင်ပြီး ဆေးထွက်လာတဲ့အထိ ပလန်ဂျာကို ဖိပါ။ ဆေးမထွက်လာရင် ဒီလုပ်ငန်းစဉ်ကို ထပ်လုပ်ပါ။
4. သင့်ရဲ့ အင်ဆူလင်ပမာဏကို ဒိုင်ခွက်လှည့်ပြီး သတ်မှတ်ထားတဲ့ နံပါတ်ကို ရွေးချယ်ပါ။
5. ဆေးထိုးမယ့်နေရာကို ရွေးချယ်ပါ။ ဗိုက်၊ ပေါင်ဘေးဘက် (သို့) တင်ပါးတွေမှာ ထိုးနိုင်ပါတယ်။ အကြိမ်တိုင်းမှာ မတူညီတဲ့နေရာကို ရွေးချယ်ပြီး ထိုးပါ။
6. ပင် ကို အရေပြားနဲ့ ထောင့်မှန်ကျအောင် ကိုင်ပြီး အပ်ကို အရေပြားထဲသို့ ထိုးသွင်းပါ။
7. ပလန်ဂျာကို ဖြည်းဖြည်းချင်းဖိပြီး ဆေးပမာဏအပြည့်ရအောင် ပင် ကို ၁၀ စက္ကန့်ကြာ မရွေ့ပါနဲ့။
8. ပင်ကို အရေပြားထဲကနေ ဖယ်လိုက်ပါ။အသုံးပြုပြီးသား အပ်ကို ဖယ်ရှားပြီး ချွန်ထက်တဲ့ပစ္စည်းတွေထည့်တဲ့ပုံးထဲ ထည့်ပါ။ ပင် ကို ပြန်အဖုံးအုပ်ပါ။

ဆေးထိုးတဲ့နေရာကို မကြာခဏ ပြောင်းပေးဖို့က အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါမှသာ အရေပြားအောက်မှာ အဆီဖုတွေ (lipohypertrophy) ဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချနိုင်မှာပါ။ ဒီအဆီဖုတွေဟာ များသောအားဖြင့် အန္တရာယ်မရှိပေမယ့်၊ ဒီနေရာတွေမှာ ဆေးထိုးရင် အင်ဆူလင်ကို တစ်ချိန်တည်းမှာ တူညီတဲ့အမြန်နှုန်းနဲ့ စုပ်ယူနိုင်ခြင်းမရှိတော့ပါဘူး။ ဒါက သင့်ရဲ့ သွေးထဲကသကြားဓာတ်ကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။

အင်ဆူလင်ထိုးဖို့မေ့သွားရင်

အင်ဆူလင်ပမာဏ လုံလောက်စွာမထိုးဘူးဆိုရင် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်မြင့်တက်ပြီး (hyperglycaemia) ဆီးချိုရဲ့နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေ ဖြစ်နိုင်ခြေများလာနိုင်ပါတယ်။ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်း အင်ဆူလင်ကို မှန်မှန်ထိုးဖို့ အရေးကြီးပေမယ့်၊ မေ့သွားရင်လည်း ဒီအဆင့်တွေအတိုင်း လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။ :

• အစာမစားခင် အမြန်အာနိသင်ရှိ အင်ဆူလင် (short-acting insulin) ထိုးဖို့ မေ့သွားပြီး အစာစားပြီးသွားခဲ့ရင် အနည်းငယ်လျှော့ပြီး ဆေးထိုးပါ ပုံမှန်ထိုးနေကျပမာဏထက် အနည်းငယ်လျှော့ပြီး ဆေးထိုးတာကို စဉ်းစားနိုင်ပါတယ်။(correction dose) သင့်သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို စစ်ဆေးပြီး လိုအပ်တဲ့ ပြင်ဆင်ဆေးပမာဏကို ထိုးနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုလုပ်သင့်လဲဆိုတာ သေချာမသိရင် ဆရာဝန် (သို့) ဆီးချိုဆရာမကို အကြံဉာဏ်တောင်းပါ။ သတိထားရမှာက ဆေးထိုးတဲ့ပမာဏနဲ့ အချိန်ကို သေချာစီမံဖို့ပါ။  
• သွေးတွင်းသကြားဓာတ်မြင့်တာ (high blood glucose) သို့မဟုတ် ကျတာ (low blood glucose) ရဲ့လက္ခဏာတွေကို ဂရုစိုက်ကြည့်ပါ။ ပုံမှန်ထက် ပိုပြီး သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို မကြာခဏစစ်ဆေးပါ။ အကယ်၍ စိုးရိမ်စရာရှိရင် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆီးချိုစောင့် ရှေောက် ရေး အဖွဲ့ နှင့် ဆက်သွယ်ပါ။
• မေ့သွားတဲ့ဆေးပမာဏကို ဖြည့်ဖို့ နှစ်ဆပမာဏ ဘယ်တော့မှ မထိုးပါနဲ့။

အင်ဆူလင်အများကြီးသုံးမိခြင်းနှင့် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်နည်းခြင်း

သက်တမ်းရှည် အင်ဆူလင်ကို အများကြီးသုံးမိရင် သင့်သွေးတွင်းသကြားဓာတ်က အရမ်းနည်းသွားပြီး သွေးတွင်းသကြားဓာတ်နည်းခြင်း (hypoglycaemia) ကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အောက်ပါအခြေအနေတွေမှာလည်း သွေးတွင်းသကြားဓာတ်နည်းနိုင်ပါတယ် :

• အစာစားဖို့ မေ့သွားခြင်း၊ အစာစားချိန်နောက်ကျခြင်း ဒါမှမဟုတ် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် လုံလောက်အောင် မစားမိခြင်း
• လုံလောက်တဲ့ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် မစားဘဲ (သို့) အင်ဆူလင်ပမာဏကို မလျှော့ဘဲ လေ့ကျင့်ခန်း အများကြီးလုပ်ခြင်း
• အရက်သောက်ခြင်း (အထူးသဖြင့် အစာမစားဘဲ အရက်သောက်ရင်)

သွေးတွင်းသကြားဓာတ်နည်းခြင်း လက္ခဏာများ

သွေးတွင်းသကြားဓာတ်နည်းတဲ့အခါ အောက်ပါလက္ခဏာတွေ ခံစားရနိုင်ပါတယ် : :

• ချွေးထွက်ခြင်း
• တုန်ခြင်း ဒါမှမဟုတ် ချာချာလည်ခြင်း
• စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း၊ စိတ်ရှုပ်ခြင်း ဒါမှမဟုတ် အာရုံစိုက်ရခက်ခြင်း
• နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း (palpitations)
• နှုတ်ခမ်းတွေစူးပြီး ထုံကျင်ခြင်း
• မျက်စိဝါးခြင်း ကဲ့သို့ အမြင်အာရုံပြောင်းလဲခြင်း
• ခေါင်းမူးခြင်း
• ဗိုက်ဆာခြင်း
• ပုံမှန်ထက် အသားအရောင် ပိုဖျော့ခြင်း

ညဘက်အိပ်နေစဉ် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်အရမ်းကျသွားတာ (hypo) ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အကယ်၍ ဒီလိုဖြစ်ရင် ညဘက်မှာ ချွေးပြန်ပြီး စိတ်ရှုပ်ထွေးတဲ့ခံစားမှုနဲ့ နိုးလာတာ၊ ဒါမှမဟုတ် မနက်ခင်းမှာ ပင်ပန်းတာ သို့မဟုတ် ခေါင်းကိုက်တာမျိုး ခံစားရနိုင်ပါတယ်။ ညဘက်မှာ hypo ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ သံသယရှိရင်၊ သင့်ဆီးချိုစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့နဲ့ တိုင်ပင်ပါ။ ညဘက် hypo ကို ကာကွယ်ဖို့ သင့်ဆေးပမာဏကို ညှိပေးဖို့ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။

ဒီလက္ခဏာတွေက သင့်သွေးထဲကသကြားဓာတ် (blood glucose) 4mmol/L အောက်ကို ကျသွားတဲ့အခါ ဖြစ်ပေါ်လာတာပါ။

Hypo ကို ကုသခြင်း

အကယ်၍ သင့်မှာ hypo လက္ခဏာတွေခံစားရရင်၊ သင့်ကိုပေးထားတဲ့ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း လိုက်နာပါ။:

1. သကြားပါတဲ့အချိုရည် သို့မဟုတ် မုန့်စားပါ ဥပမာ: သစ်သီးဖျော်ရည်အသေးတစ်ခွက်၊ ဂက်စ်ပါတဲ့အချိုရည်၊ ဂလူးကို့စ်သို့မဟုတ် ဒက်စထရိုးစ်ဆေးပြား ၅ လုံး၊ ဂျယ်လီသကြားလုံးကြီး ၄ လုံး၊ သို့မဟုတ် ဂလူးကို့စ်ဂျယ် ၂ ပြွန်။
2. ၁၀ မိနစ်မှ ၁၅ မိနစ်အကြာမှာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ပြန်စစ်ပါ အကယ်၍ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်တက်လာပြီး သက်သာရင် အဆင့် ၃ ကို ဆက်လုပ်ပါ။ အကယ်၍ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်မြင့်မလာသေးရင်၊ နောက်ထပ် သကြားပါတဲ့အချိုရည် သို့မဟုတ် မုန့်ကို ထပ်စားပြီး ၁၀ မိနစ်အကြာမှာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထပ်စစ်ပါ။ .
3. သွေးတွင်းသကြားဓာတ် 4mmol/L ထက်မြင့်လာရင် သွေးတွင်းမှာ ကြာရှည်ခံတဲ့ ကစီဓာတ်ပါတဲ့ အစားအစာတစ်ခုခုစားပါ၊ ဥပမာ - ဆန်းဒဝစ်ချ်၊ ဘီစကစ်၊ ဒါမှမဟုတ် နောက်ထပ်အစားအစာ (အချိန်ကျရင်)။
4. သက်သာပြီး သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်ရင် သင့်အင်ဆူလင်ကုသမှုကို ပြန်စလို့ရပါပြီ။

အကြံပြုချက်: Hypo ဖြစ်နိုင်ခြေအတွက် ဂလူးကို့စ်ဆေးပြား သို့မဟုတ် သကြားဓာတ်မြင့်မုန့်တွေကို အမြဲတမ်းဆောင်ထားပါ။

အရေးကြီးသော ဘေးကင်းလုံခြုံရေး အကြံပြုချက်များ

• အင်ဆူလင်အများကြီးသုံးမိပြီဆိုရင် လက္ခဏာမပြရင်တောင် ကားမောင်းတာ၊ စက်ဘီးစီးတာ ဒါမှမဟုတ် စက်ပစ္စည်းတွေသုံးတာကို ရှောင်ပါ။သွေးတွင်းသကြားဓာတ်နည်းတဲ့အခါ သက်သာပြီး အနည်းဆုံး ၄၅ မိနစ်ကြာတဲ့အထိ ကားမမောင်းပါနဲ့။
• အင်ဆူလင်အများကြီးသုံးမိပြီဆိုရင် သင့်အနားမှာ တစ်ယောက်ယောက်ရှိနေအောင် ကြိုးစားပါ။.
• သင့်မှာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်အလွန်နည်းနေတဲ့အခါ (ပြင်းထန်တဲ့ သွေးသကြားဓာတ်ကျဆင်းမှု) ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သင့်မိသားစု ဒါမှမဟုတ် မိတ်ဆွေတွေကို ဒီလိုအခြေအနေမျိုးဖြစ်လာရင် ဘာလုပ်ရမယ်၊ glucagon ထိုးဆေးဘယ်လိုထိုးရမယ်၊ ဘယ်အချိန်မှာ လူနာတင်ယာဉ်ခေါ်ရမယ်ဆိုတာတွေကို ကြိုတင်သိထားအောင် ပြောပြထားဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။

အင်ဆူလင်ကို သိုလှောင်ခြင်းနှင့် ခရီးသွားခြင်း

အိမ်တွင် အင်ဆူလင်သိုလှောင်ခြင်း

အိမ်တွင်:

• အသုံးမပြုမီအထိ သင့်တစ်ခါသုံး insulin ပလပ်စတစ်ပြွန် (သို့) ကတ်ထရီဂျ်များကို ရေခဲသေတ္တာထဲတွင် သိမ်းဆည်းထားပါ။
• ၎င်းတို့ကို ရေခဲသေတ္တာရဲ့ ရေခဲခြမ်းပါတဲ့အပိုင်း (သို့) အအေးပေးတဲ့အစိတ်အပိုင်းနားမှာ မထားပါနဲ့။ အကယ်၍ insulin ခဲသွားပါက လွှင့်ပစ်ရမည်ဖြစ်ပါတယ်။

အပိုအရန်ထားရှိပါ

• သင့်လက်ရှိသုံးနေတဲ့ ကတ်ထရီဂျ် (သို့) ပုလင်းပျက်စီးသွားတာ၊ ပျောက်သွားတာ၊ မထင်မှတ်ဘဲ ကုန်သွားတာမျိုးအတွက် အမြဲတမ်း အနည်းဆုံး အပိုတစ်ခုရှိအောင် ကြိုးစားထားပါ။ ဒါဟာ သင့်သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းချုပ်ဖို့ အရေးကြီးတဲ့ insulin ထိုးဖို့ ဘယ်တော့မှ မလွတ်တမ်းမဖြစ်အောင် သေချာစေပါတယ်။

သင့်မှာ အသုံးပြုနေတဲ့ အင်ဆူလင်

အခန်းအပူချိန်မှာ အင်ဆူလင်ကို အသုံးပြုခြင်း :

• ကတ်ထရီဂျ်အသစ်တစ်ခုကို စသုံးပြီဆိုတာနဲ့၊ သင်သုံးနေတဲ့ ကုန်မှတ်တံဆိပ်ပေါ်မူတည်ပြီး ရေခဲသေတ္တာထဲမှာ မထားဘဲ အခန်းအပူချိန်မှာ ၄ ပတ် (သို့) ၆ ပတ် အထိ သိမ်းဆည်းထားနိုင်ပါတယ်။ ဒီအချိန်ကာလကို သင့်ဆီးချိုသူနာပြု (သို့) ဆေးဝါးပညာရှင်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီး အတည်ပြုပါ။
• ရေခဲသေတ္တာထဲက အေးနေတဲ့ အင်ဆူလင်ကို တိုက်ရိုက်ထိုးမယ်ဆိုရင် နာကျင်နိုင်တာကြောင့် မထိုးခင် အခန်းအပူချိန်အထိ ပြန်နွေးလာအောင် ထားသင့်ပါတယ်။

အပူရှောင်ပါ:

• သင့် insulin ပလပ်စတစ်ပြွန်ကို တိုက်ရိုက်နေရောင်ခြည်နဲ့ အပူပေးစက်တွေနားမှာ မထားပါနဲ့။ အပူအရမ်းများသွားရင် insulin က အာနိသင်မပြဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။
• Long-acting insulin that has been kept out of the fridge for longer than the maximum recommended time may not work properly, so you'll need to return it to your pharmacy to dispose of it. You can write the date that you took it out of the fridge on the packaging, to help you remember.

အင်ဆူလင်ယူဆောင်ပြီး ခရီးသွားခြင်း

အင်ဆူလင်ထိုးခြင်းသည် ခရီးသွားရန် အခက်အခဲ မဖြစ်စေပါ။ သို့သော် ခရီးသွားမည်ဆိုပါက ကြိုတင်စီစဉ်ထားရန် လိုအပ်သည်။

ခရီးသွားနေချိန်တွင်အင်ဆူလင် ပိုမိုယူဆောင်သွားရန် သင့်တော်သည်။

လိုအပ်ပါက ခရီးသွားစဉ်မှာ အေးတဲ့အိတ်ထဲမှာ သိမ်းဆည်းပါ၊ ဒါပေမယ့် ရေခဲနဲ့ တိုက်ရိုက်ထိတာမျိုး မဖြစ်အောင် ဂရုစိုက်ပါ။ ဒါမှ insulin ခဲသွားတာမျိုး မဖြစ်မှာပါ။

အားလပ်ရက်သွားမယ်ဆိုရင်:

• အပိုဆေးတွေ ယူဆောင်သွားပါ။ ဘယ်လောက်ပမာဏယူသွားရမလဲဆိုတာ မသေချာရင် သင့်ဆီးချိုသူနာပြု (သို့) ဆေးဝါးပညာရှင်နဲ့ တိုင်ပင်ပါ။
• သွားမည့်နိုင်ငံတွင် အင်ဆူလင်ကို မည်သို့ ရယူနိုင်သည်ကို စုံစမ်းပြီး လတ်တလော ဆေးညွှန်းကို ယူဆောင်သွားပါ။
• လေယာဉ်ဖြင့် ခရီးသွားပါက အင်ဆူလင်ကို လက်အိတ် (hand luggage) ထဲတွင် ထားပါ။
• သင့်တွင် ဆီးချိုရောဂါရှိပြီး အင်ဆူလင်နှင့် ဆေးသုံးပစ္စည်းများကို လေယာဉ်ပေါ်တင်ယူခွင့်ရရန် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆီးချိုဆေးထိုးအသင်းမှ ထုတ်ပေးသော အသိအမှတ်ပြု စာတမ်း (doctor’s letter) ယူဆောင်သွားပါ (ဤစာတမ်းအတွက် ငွေချေရန် လိုအပ်နိုင်ပါသည်)။
• အင်ဆူလင်ပန့် (insulin pump) သို့မဟုတ် သွေးသကြားတိုင်းကိရိယာ (glucose monitor) အသုံးပြုပါက လေကြောင်းလိုင်းထံသို့ ကြိုတင်အသိပေးပါ။
• အချိန်ဇုန်များ မတူညီချိန် ဖြတ်သန်းရပါက သင့်အင်ဆူလင်ဓါတ်ပမာဏကို မည်သို့ ချိန်ညှိရမည်ကို ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆီးချိုအထူးကုသူနာပြုထံတွင် မေးမြန်းပါ။